Wie herinnert zich niet de mislukte discussies over carbon capture? Te duur voor kolencentrales en weerstand tegen ondergrondse opslag! Maar nu ineens barst het van de initiatieven vanuit de afvalenergiebedrijven en exploitanten van warmtecentrales op biomassa. Die zien er wel brood in met hergebruik in plaats van ondergrondse opslag. Afvang en hergebruik leveren een enorme milieuwinst op, een mooie verrassing voor het klimaatbeleid.

 

Gecombineerde levering van warmte en CO2

De Nederlandse afvalenergiebedrijven hebben zich in korte tijd getransformeerd van productie van alleen elektriciteit tot de gecombineerde opwekking van warmte en kracht. In Vlaanderen zijn deze bedrijven ook de trekkers van de warmteplannen geworden AEB, Twence, HVC, ReEnergy,  ARN en AVR zijn in Nederland uitgegroeid tot hofleverancier voor de warmtenetten in Amsterdam, Rotterdam, Alkmaar, Dordrecht, Arnhem, Duiven, Nijmegen en Roosendaal. De benutting van hun restwarmte leverde al een spectaculaire milieuwinst maar heel onverwacht blijkt er nog veel meer mogelijk.

Bij de afvalenergiecentrale van AVR in Duiven en de biomassacentrale van HVC in Alkmaar is men het verst gevorderd. In Duiven bouwt men aan een grootschalige fabriek waarmee per jaar 60.000 ton CO2 wordt afgevangen voor hergebruik.
De CO2 wordt vloeibaar gemaakt en door Air Liquide vervoerd naar afnemers. Dat is volgens Michiel Timmerije, Director Energy & Residues nog maar een begin: “Deze eerste installatie is voor AVR een testcase die afvang in de toekomst nog efficiënter moeten maken en helpt restafval 100% te benutten. Zo doen we onderzoek naar de mogelijkheden van de bouw van een soortgelijke CO2 -afvanginstallatie op onze locatie in Rozenburg. We streven naar het afvangen én toepassen van jaarlijks 800.000 ton CO2.

HVC heeft in Alkmaar een proefinstallatie gebouwd die CO2 onttrekt aan de rookgassen van de biomassacentrale. De capaciteit van de pilot is 4.000 ton CO2 en als alles goed gaat wordt er uitgebreid naar 75.000 ton.

ARN in Weurt bij Nijmegen levert al vloeibare CO2 maar die is afkomstig van biogas dat vrijkomt bij de vergisting van GFT en niet uit de rookgassen van de afvalenergiecentrale. Biogas is ook een aantrekkelijke optie omdat dit gas voor 60% uit methaan en voor 40% uit CO2 bestaat maar de beschikbare volumes zijn veel kleiner dan uit de rookgassen van afvalenergiecentrales.

 

Green Deal CO2 Noord-Holland

Op dinsdag 10 juni 2018 is de Green Deal ‘CO2 voorziening glastuinbouw in Noord-Holland’ getekend door 15 partijen. De afvalenergiebedrijven en warmteproducenten AEB en HVC zijn de potentiele leverancier van CO2 in deze Green Deal met daarnaast Meerlanden in Rijsenhout die CO2 uit biogas beschikbaar heeft. De deal is voor de ministeries van Economische Zaken & Klimaat en van Binnenlandse Zaken heel belangrijk om het gebruik van aardgas te reduceren. De glastuinbouw in Noord-Holland (regio Aalsmeer en Agriport A7) wil graag overschakelen op warmtenetten maar de tuinders leunen tot nu toe op CO2 uit de schoorsteen van eigen gasketels en wkk. De levering van CO2 maakt een aardgasvrij tuinbouwbedrijf mogelijk zoals al bewezen in het glastuinbouwgebied nabij Terneuzen met netten voor warmte en CO2 van Yara. Elke ton CO2 bespaart in de glastuinbouw het verbruik van 500 m3 aardgas.

Overigens is CO2 niet alleen interessant voor de glastuinbouw maar ook voor basischemie en de productie van biobrandstoffen. Met waterstof en CO2 kun je methaangas bereiden dat als vervanger van aardgas kan dienen.

 

CO2- net van OCAP groeit als kool

De vraag naar CO2 was midden negentiger jaren in de glastuinbouwgebieden rond Rotterdam zo groot dat men ging zoeken naar alternatieven voor vloeibare CO2. Met een gasleiding kon je het transport per vrachtauto vermijden en ook het vloeibaar maken dat veel energie kost. Een grote bron in de buurt was vlot gevonden: de raffinaderij van Shell op de Vondelingenplaat. Er bleek ook een niet meer gebruikte pijpleiding van de overheid aanwezig te zijn die bruikbaar was voor gastransport. Met deze basiselementen ontstond het netwerkbedrijf OCAP dat in 2005 de eerste CO2 leverde aan tuinders. Al snel bleek dat de behoefte aan milieuvriendelijke, betaalbare CO2 zo groot was, dat OCAP eigenlijk maar één probleem had: er was niet genoeg CO2 op de markt beschikbaar. De capaciteit van Shell Pernis was niet toereikend. In 2010 vond men een tweede leverancier: de bio-ethanolfabriek van Alco in Rotterdam.

OCAP levert nu enkele honderdduizenden tonnen CO2 per jaar aan 600 afnemers. Het leidingnet is enorm gegroeid. Het loopt door het Westland, Pijnacker, de B-driehoek (Bleiswijk, Bergschenhoek en Berkel en Rodenrijs) en de Zuidplaspolder. De volgende stap gaat naar het noorden. Ook de tuinbouw bij Aalsmeer en het nieuwe gebied PrimA4a bij Rijsenhout zit te springen om een net voor CO2.

 

CO2 Smart Grid

Ruim twintig organisaties hebben het CO2 Smart Grid opgericht. De partners zijn AEB, Amsterdam Economic Board, AVR, Bloc, Deltalinqs, ECN, Gasunie, gemeente Rotterdam, Greenport Aalsmeer, Greenport Westland, de havenbedrijven van Amsterdam en Rotterdam, LTO Glaskracht, de Natuur & Milieu Federaties van Noord- en Zuid-Holland, de ministeries van Economische Zaken & Klimaat en van Infrastructuur & Milieu, de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland, OCAP, Tata Steel en TNO. Deze zwaargewichten hebben een plan dat wereldwijd uniek is. Het combineert afvang van CO2 met opslag in lege gasvelden op zee en levering aan glastuinbouw en industrie. Gebruik van CO2 als meststof in kassen zorgt voor hogere productie en betere kwaliteit.

 

LEGO-blokjes van planten en CO2

De kunststof die LEGO gebruikt is hoogwaardig: sterk en maatvast. De grote uitdaging is om een gelijkwaardige kunststof te maken uit biologische materialen in plaats van aardolie. De nieuwe onderzoeksgroep Industrial Sustainable Chemistry van de Universiteit van Amsterdam heeft die uitdaging opgepakt. “Plastics uit biomassa zijn in principe CO2-neutraal”, zegt groepsleider prof.dr. Gert-Jan Gruter. “Maar ze hebben meer voordelen. Als je van andere grondstoffen uitgaat dan olie, zoals suikers, kun je hele nieuwe materialen ontwikkelen, met bijzondere eigenschappen.” In Amsterdam werkt men samen met LEGO dat 1 miljard Deense kronen inzet om voor 2030 duurzame materialen voor haar blokjes beschikbaar te hebben.

 

Bron: WN Magazine – nr 31 – Herst/Winter