Woningcorporaties zijn de startmotor van de energietransitie, maar in de praktijk blijkt het vaak niet eenvoudig om die motor aan het draaien te krijgen. Waar moet je beginnen als je je woningen van het gas af wilt krijgen? Corporatiewarmte is een nieuw initiatief om Nederlandse woningcorporaties daarbij te helpen.

 

Met hun 2,4 miljoen huurwoningen spelen de ruim 300 Nederlandse woningcorporaties een belangrijke rol bij de verduurzaming van de energievoorziening van Nederland. Ze krijgen daarbij dan ook steun uit allerlei richtingen. Zo is op 1 mei de Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen (SAH) in werking getreden. Het Rijk heeft hiervoor 200 miljoen euro uitgetrokken om woningcorporaties (en andere verhuurders) te ondersteunen bij de overstap van aardgas naar een warmtenet. Stichting Warmtenetwerk kwam in 2020 met een speciale wegwijzer voor woningcorporaties, met praktische handvatten en praktijkvoorbeelden.

Energy Bridge (verduurzamer van bestaande gebouwen) en Eteck (duurzame warmteleverancier) maken het nog een stap concreter. Ze zijn de joint venture Corporatiewarmte gestart om woningcorporaties praktisch te ondersteunen bij de energietransitie. Dat voorziet in een behoefte: woningcorporaties willen doorgaans zelf de regie houden, maar zoeken wel langjarige partners om hen te helpen met de uitvoering. 

Corporatiewarmte wil voor hen haalbare en toepasbare oplossingen ontwikkelen. De woonlasten voor huurders moeten daarbij betaalbaar blijven. Dat is een belangrijke randvoorwaarde voor de woningcorporaties, die steevast aangeven dat hun huurders per se niet voor de kosten van de energietransitie mogen opdraaien.

 

Blokverwarming

Corporatiewarmte begint op de plek waar het snelst resultaat is te bereiken: de sociale huurcomplexen met blokverwarming. “Dat zijn er zo’n 9.000 in Nederland, met in totaal zo’n 350 duizend woningen”, vertelt Jan-Maarten Elias, managing partner van Energy Bridge en directeur van Corporatiewarmte. “Bij dergelijke complexen kun je vaak binnen een jaar de helft van de CO₂-uitstoot terugbrengen.”

In de praktijk gaat dat zo. Corporatiewarmte neemt gedurende een bepaalde periode de blokverwarming over. In die periode wordt een flink pakket verduurzamingsmaatregelen doorgevoerd, terwijl de duurzame warmtelevering wordt gegarandeerd. De warmtebron van het ketelhuis wordt daarbij doorgaans – maar niet altijd – vervangen door een hybride warmtepomp, in combinatie met plaatsing van PV-, thermische of PVT-panelen. Indien gewenst kunnen ook gelijktijdig de woningen worden geïsoleerd.

 

Nieuwe oplossingen

De corporatie die meedoet, hoeft niet bang te zijn om zichzelf in de hoek te schilderen. “We laten bij onze ingreep altijd ruimte voor nieuwe oplossingen in de toekomst”, geeft Elias aan. “Denk aan nog onbekende opties rond waterstof. Of aan een toekomstige aansluiting op een nieuw warmtenet. En als dat warmtenet er al is, onderzoeken we deze aansluitmogelijkheid ook. Maar om te beginnen willen we de corporatie snel een zo duurzaam mogelijke oplossing bieden, waarbij reductie van de CO2-uitstoot voorop staat.”

Corporaties die nu al druk aan de gang zijn met vervanging van collectieve warmtesystemen, kunnen alsnog te rade bij Corporatiewarmte voor advies of ondersteuning. Eerder berichte Warmtenetwerk bijvoorbeeld over de overstap naar een warmtenet van de wijk Groenoord in Schiedam, een wijk met vele portiek- en galerijflats die zijn voorzien van blokverwarming met een gezamenlijke cv-ketel.

De woningcorporatie die meedoet, gaat er volgens Elias meteen op vooruit. Niet alleen omdat de organisatorische rompslomp uit handen wordt genomen, maar vooral omdat meteen fors wordt bespaard op de aardgaskosten. Die besparing wordt gebruikt om de kosten van de investering te dekken, zodat er geld overblijft voor isolatie- of andere verduurzamingsmaatregelen. Elias: “Doordat we tijdelijk eigenaar worden van de blokverwarming, lopen we als het ware een tijd mee met de woningcorporatie, die uiteindelijk de verduurzaamde installatie weer van ons terugkrijgt. In die periode kun je een flink eind komen met je energietransitie. Terwijl je toch opties open houdt voor het vervolg.”

Iedere casus is uniek, maar Corporatiewarmte streeft wel naar standaardisatie en vaste processen. Daardoor ontstaan immers financiële voordelen. Tegelijkertijd wordt actief gezocht naar samenwerking met andere partijen, om tot nieuwe, innovatieve oplossingen te komen. Zo is Corporatiewarmte partner van het onderzoeksteam SUM van de TU Delft, dat naar een duurzame oplossing zoekt voor het verduurzamen van naoorlogse portieketagewoningen in Nederland.

 

Huurders

Waar zijn de huurders in dit verhaal? Het gaat vaak om kwetsbare groepen die weinig financiële ruimte hebben. Corporaties worden niet moe om te benadrukken dat hun belang voorop staat. Elias: “Huurders houden één aanspreekpunt voor al hun vragen. Samen met de woningcorporatie beloven wij dat hun energierekening daalt ten opzichte van een niet-duurzame situatie. Ons initiatief helpt de woningcorporatie ook om het gebouw verder naar 100% aardgasvrij te brengen. Wij realiseren ons dat we de maatregelen uiteindelijk nemen voor de huurders. Betaalbaarheid is ook voor ons een cruciaal uitgangspunt.”

Het idee voor Corporatiewarmte is zo’n anderhalf jaar geleden geboren. “Hoe je nieuwe gebouwen duurzaam en zelfs energieneutraal kunt bouwen, is inmiddels wel bekend”, zegt Elias. “Maar verduurzaming van bestaande gebouwen, met bewoners of gebruikers erin, is veel spannender en uitdagender. En belangrijk, want op dat gebied moet nog veel gebeuren.” Naast Corporatiewarmte is inmiddels ook VvEwarmte en Zorgwarmte opgezet, afgestemd op de verduurzaming van respectievelijk appartementencomplexen en verzorgingshuizen.

Voor Corporatiewarmte is intussen veel belangstelling, zegt Elias. “Adviseurs, installateurs en woningcorporaties benaderen ons. Er is dan ook veel te doen. Corporaties hebben een routekaart voor de periode tussen nu en 2050. Wij merken dat er behoefte is aan een reisgenoot die tot die tijd met ze meeloopt, kan helpen om de huurders goed te bedienen en eventueel onrendabele toppen te financieren.”

Meer informatie:

Ga naar www.corporatiewarmte.nl

Op de foto:

1. Blokverwarming in sociale huurcomplexen
2. Jan-Maarten Elias