Aan de hand van de Transitievisie Warmte van de gemeente Eindhoven is de schatting dat 40% van de woningen in de stad uiteindelijk aangesloten worden op een warmtenet. Een lastige opgave in de lichtstad, omdat er weinig duurzame warmtebronnen in de omgeving zijn. Het hoeft ook niet meteen te gebeuren, maar er moet wel nu al nagedacht worden over welke alternatieven voor welke wijk mogelijk zijn. En er moet snel geld en beleid komen van de Rijksoverheid om de opgave te realiseren. Anders gaat de warmtetransitie niet slagen, benadrukt de Eindhovense wethouder Rik Thijs.

 

“De opgave in Eindhoven is niet anders dan in andere steden. Maar het probleem is wel dat we hier relatief weinig warmtebronnen hebben. ” Aan het woord is Rik Thijs, GroenLinks-wethouder in de gemeente Eindhoven en belast met onder meer duurzaamheid en energie. Net als voor alle andere gemeenten ligt er de doelstelling uit het Klimaatakkoord om voor 2050 van het aardgas af te zijn, legt hij uit. “Dat is niet alleen mijn persoonlijke doelstelling of streven, maar dat hebben we met zijn allen zo afgesproken.”

 

Warmtetransitie mogelijk maken
De opgave voor het aardgasvrij maken van wijken ligt voor een groot deel bij de gemeente, maar de Rijksoverheid moet wel over de brug komen om de warmtetransitie mogelijk te maken, vindt Thijs. “Wij nemen als college van B & W van Eindhoven onze verantwoordelijkheid en verdrievoudigen het budget voor klimaat en energie. Maar uiteindelijk moet het Rijk ons in staat stellen om deze plannen uit te voeren. Als blijkt dat er in de volgende kabinetsperiode geen middelen komen voor het aardgasvrij maken van de wijken dan geef ik mijn opgave terug. Ik wil er vanuit mijn idealen graag invulling aan geven samen met de bewoners van deze wijken, maar als er geen geld is, lukt het niet.”

 

Verplicht van aardgas af?
Belangrijke hindernissen bij het aardgasvrij maken van wijken zitten volgens Thijs in wet- en regelgeving. “Het is nog niet zo dat mensen verplicht kunnen worden om van het aardgas af te gaan. De Rijksoverheid is de enige die dat kan regelen. Een ander punt is welke rol de gemeente kan vervullen in het beheer van warmtenetten. Ik zie daar in het huidige voorstel voor de Warmtewet 2.0 nog onvoldoende aanknopingspunten voor.”

 

Duurzame bronnen
In de gemeente Eindhoven liggen de warmtebronnen niet voor het oprapen. Toch wil de gemeente een behoorlijk aantal woningen op een warmtenet aansluiten. Thijs: “Voor ongeveer 40% van de woningen schatten we in dat een warmtenet aantrekkelijker kan zijn dan andere oplossingen. Daarvoor kijken we nu naar een aantal verschillende mogelijkheden. Duurzame bronnen in de omgeving zijn mogelijk datacenters, kanalen en rioolwaterzuiveringsinstallaties. We zijn dus nog aan het kijken hoe, maar grote gedeelten weten we nog niet.”

 

Beste oplossing?
Dat wordt bevestigd door Janneke Karthaus, warmteregisseur van de gemeente Eindhoven. “We hebben nu in de Transitievisie Warmte alleen bekeken wat het beste alternatief is, maar we besluiten nog niet over deze alternatieven. Op de warmtekaart hebben we voor veel wijken een voorkeursoplossing opgenomen, waarbij de laagste maatschappelijke kosten leidend zijn. Maar voor sommige gebieden is het heel lastig om nu al te bepalen wat de beste oplossing is.” De Inspraakversie Transitievisie Warmte is in het college van B & W akkoord bevonden. Daarna moet deze nog goedgekeurd worden door de Gemeenteraad.

 

Alternatieven
Want hoewel de urgentie hoog is, hoeft nog niet meteen alles vast te liggen, legt de GroenLinks-wethouder uit. “We hebben nog tot 2030 om de visie aan te scherpen. Maar je moet wel al nu je positie pakken in wijken waar op korte termijn kansen liggen. Het kan namelijk even duren voordat er besluiten genomen zijn. We zijn nu al bijna zeven jaar bezig met de wijk ’t Ven. Daar hebben we gedeeltelijk aan kunnen sluiten op een bestaand warmtenet van de gemeente Eindhoven dat gevoed wordt met een biomassacentrale.” Biomassa is een bron die onder een vergrootglas ligt, weet Thijs. “We zijn ons daar bewust van en zien het echt als een transitiebrandstof. We zijn daarom op zoek naar manieren om biomassa op termijn uit te faseren. Onze biomassacentrale wordt gestookt met snoeihout, maar er is onvoldoende snoeihout in de regio om alle warmtenetten te voeden.”

 

Niet alle woningen geschikt
Buiten het beperkte aantal duurzame warmtebronnen in de regio, zijn niet alle woningen geschikt voor een warmtenetaansluiting. Thijs: “Bij nieuwbouw is het vaak relatief makkelijk om met de ontwikkelaar afspraken te maken over een warmtenet. In bestaande gebouwen is dat lastiger, omdat je met vele eigenaren te maken hebt. Een collectieve cv-ketel in een appartementengebouw is vaak eenvoudig te vervangen door een warmtenetaansluiting, maar dan moet die er wel zijn.” Daarnaast spelen andere zaken een rol, vertelt Karthaus. “De warmtevraag van de woningen moet hoog genoeg zijn en de woningen moeten dicht genoeg bij elkaar staan, anders is het moeilijk om de businesscase voor een warmtenet rond te krijgen.”

 

Sociale opgave
Het is bovendien zeker niet alleen een technisch vraagstuk, legt Thijs uit. “Als we de campagne starten voor het aardgasvrij maken van een wijk kijken we natuurlijk naar de technische mogelijkheden, maar er is ook het financiële vraagstuk dat weer afhankelijk is van politieke keuzes. Maar het belangrijkste is de sociale opgave. In Eindhoven willen we dat de energietransitie mensen bij elkaar brengt. Ik zie veel kansen om samenwerkingen met inwoners en bedrijven te versterken Daarom sluiten we bijvoorbeeld klimaatdeals. Ik wil absoluut voorkomen dat er groepen met lagere draagkracht buiten de boot vallen. Daarom starten we een energiebesparingsprogramma, onder andere met aandacht voor energiearmoede. Als je als gemeente dicht bij je burger staat, kom je verder. We moeten in Eindhoven nog 109 wijken aardgasvrij maken en we hebben in al die wijken nog actieve mensen nodig.”

 

Op de foto:

1. Bio-energiecentrale in Meerhoven (Gemeente Eindhoven)

2. Wethouder Rik Thijs (ZERO40 STUDIOS)