Dit najaar valt er een besluit over een nieuw aan te leggen warmtenet in de Gorinchemse Gildenwijk. Daarbij wordt (onder andere) warmte uit afvalwater van de bewoners ingezet voor de verwarming van hun huizen. In de aanloop naar de beslissing een gesprek met projectleider Ruben Duinker van de betrokken woningcorporatie Poort6.

Als alles doorgaat, wordt de Gildenwijk (in Gorinchem-West) de eerste aardgasvrije wijk van de stad. In 2021, zo is het streven, wordt begonnen met de aanleg van een nieuw warmtenet in deze wijk, die voornamelijk bestaat uit huurwoningen uit de jaren zestig en zeventig. In oktober wordt bekend of Gorinchem daarvoor de gevraagde subsidie (bijna 4,6 miljoen euro) krijgt uit het Programma Aardgasvrije Wijken.

De gemeente Gorinchem, de provincie Zuid-Holland, Waterschap Rivierenland, woningcorporatie Poort6, warmteleverancier HVC en netwerkbeheerder Stedin werken samen. Ze lopen daarmee vooruit op de Transitievisie Warmte van de gemeente, die gelijktijdig wordt ontwikkeld. ‘Dat zou je een nadeel kunnen vinden, maar het is ook een voordeel,’ zegt Ruben Duinker, projectleider bij corporatie Poort6, die meer dan zeventig procent van alle woningen in de wijk bezit. ‘Wij hebben uitvoerig onderzoek gedaan naar de mogelijke verduurzaming van onze woningen in deze wijk, zo’n duizend in totaal. Het bleek dat een warmtenet voor deze wijk en onze woningen het meest geschikt is. Omdat er nog geen Transitievisie Warmtetransitie was, hebben wij deze nu eigenlijk voor de Gildenwijk bepaald met een scenario dat voor Poort6 het meest geschikt is.’

Warmtenet als beste optie

Het warmtenet zal meteen het eerste van Gorinchem zijn; de stad heeft zo’n net nu nog niet. ‘Maar dat net moet dan wel zo duurzaam mogelijk,’ zegt Duinker. ‘Dus liever geen restwarmte uit vervuilende industrie, maar aquathermie, warmte uit oppervlakte- en afvalwater. Het mooie is dat de bewoners van de Gildenwijk straks letterlijk hun huis verwarmen met warmte die aan hun eigen douchewater is onttrokken.’ Het net wordt straks namelijk gevoed met warmte uit de rioolwaterzuivering in Schelluinen en restwarmte uit het kanaal van Steenenhoek.

Veel woningcorporaties in Nederland staan voor afwegingen die Poort6 de afgelopen jaren heeft moeten maken. Een warmtenet, of toch iets anders? En hoe organiseer je dan de noodzakelijke samenwerking? Waar moet je van uitgaan? Hoe betrek je de bewoners? Wat komt er kijken in de aanloop naar een beslissing om hier als woningcorporatie wel of niet in te stappen? Poort6 kijkt inmiddels terug op een onderzoeksperiode van jaren, die in januari 2019 werd afgerond met een intentieovereenkomst. Inmiddels liggen een haalbaarheidsonderzoek, een plan en een subsidieaanvraag op tafel.

‘In dat haalbaarheidsonderzoek hebben we zo ongeveer alles betrokken,’ zegt Duinker. ‘Om te beginnen onze eigen duurzaamheidsambities: we willen in 2030 al onze woningen op label B hebben, te beginnen met 1000 CO2-neutrale woningen. We hebben gekeken naar alternatieven, naar de kosten, de vereiste woningisolatiemaatregelen, de aansluitkosten die het warmtebedrijf ons gaat berekenen en onze eigen bijdrage, naar de vereiste aanpassingen in de woningen.’

Alternatieven niet goedkoper of beter 

Een warmtenet, zegt hij, is niet per se dé oplossing voor iedere wijk in Nederland. ‘Maar het bleek dat alternatieven voor de Gildenwijk op dit moment niet goedkoper of beter zijn.’ Ook niet voor de huurders, en daarmee is een van de belangrijkste afwegingen genoemd. ‘Onze huurders mogen per se niet meer dan voorheen voor hun totale woonlasten betalen. Als zij straks hun instemming moeten geven aan dit plan, zal dat kostenaspect zwaar wegen.’ Mede daarom is goede communicatie cruciaal, zegt Duinker. ‘Niet alleen generiek, maar ook specifiek: per gebouw, per complex en misschien zelfs per huurder.’ De gedachten gaan nu al uit naar kookworkshops (over elektrisch koken) en de inrichting van een modelwoning.

Duurzaamheid wordt nogal eens abstract benaderd, maar het gaat uiteindelijk om mensen. Duinker: ‘Wij doen dit uiteindelijk niet voor onszelf, maar voor onze huurders. Wij sporen ook onze samenwerkingspartners aan om dat duidelijk te maken. Een warmteleverancier zal helderheid moeten geven over hoe het allemaal werkt.’ Hij is positief over de samenwerking op dat punt met Stedin en HVC. ‘Zij hadden al in een vroeg stadium nuttige communicatiemiddelen beschikbaar. We hebben goed samengewerkt en samen gekeken naar alle scenario’s. Om één voorbeeldje te noemen: stel dat in de aardgasloze wijk iedereen om half zes elektrisch gaat koken, is er dan wel genoeg stroom beschikbaar? Dat soort vragen ga je onvermijdelijk krijgen.’

De uitwerking van pilot is gepland tussen 2021 en 2023. Als de eerste fase goed verloopt, gaat de gemeente ook andere wijken in Gorinchem aardgasvrij maken. Wordt vervolgd.

Op de foto (v.l.n.r.):

1. Warmtenet Gildenwijk met gebouwen

2. Warmtenet Gildenwijk schematisch