In Harderwijk worden de komende jaren 1.100 nieuwwoningen aangesloten op een lokaal warmtenet dat aquathermie en wko als bron heeft. Later wordt mogelijk nog een bestaande wijk op hetzelfde warmtenet aangesloten. De eerste 130 woningen zijn onlangs opgeleverd, het warmtenet is 13 april officieel geopend door Warmtenetwerk Harderwijk. Een van de bijzonderheden is dat de gemeente Harderwijk voor een groot deel eigenaar is van het warmtenet. Daardoor kan de gemeente makkelijker investeren in een robuust warmtenet dat energetisch de beste oplossing is voor deze situatie.

“We werden door de gemeente Harderwijk in 2016 gevraagd om te kijken wat het beste energieconcept zou zijn voor de wijk Waterfront. Daar kwam uiteindelijk een wko gecombineerd met warmtepompen en aquathermie uit.” Pieter van der Wal van DWA legt uit waarom dat voor deze wijk de beste optie is. “We hebben ook naar andere opties gekeken. Bodemgekoppelde concepten waren hier niet mogelijk omdat op het terrein waar gebouwd wordt, ooit een asbestfabriek heeft gestaan. Luchtwaterwarmtepompen zouden wel kunnen en ze kwamen financieel ook goed uit de bus, maar presteren energetisch wat minder. De gemeente wilde juist op dit vlak een extra stap zetten. Daarom zijn we gaan kijken welk collectief concept zou passen en zo kwamen we op het idee om gebruik te maken van de warmte uit de nabijgelegen rioolwaterzuivering en dat te combineren met een wko en individuele warmtepompen per woning.”

Warmte uit afvalwater
Het nieuwe warmtenet dat vanuit de wko door de wijk loopt, maakt gebruik van de warmte uit het gezuiverde afvalwater wat tot nu toe nog geloosd wordt in het Veluwemeer. De wko wordt gerealiseerd aan de rand van het naast de wijk gerealiseerde parkeerterrein Zonneweide, vertelt Van der Wal. “De techniek wordt centraal gerealiseerd en van daaruit wordt de energie naar de wijk gebracht. Het eerste deelgebied van de nieuwbouwwijk grenst aan het parkeerterrein.” Woningen hebben over het algemeen een hogere warmtevraag dan een koelvraag, zegt Van der Wal. “De wko zou in principe alleen kunnen, maar die moet wel in balans zijn en daarom is de extra energie uit de RWZI zeker welkom, want die vangt dat warmtetekort op. Daarbij wordt warmte uit de woningen in de zomer opgeslagen in de wko, dit houdt de bron in balans.”

Veel voordelen
Aquathermie op deze manier combineren met een wko heeft veel voordelen legt hij uit. “Het scoort energetisch heel goed in de BENG-regelgeving en je kunt ook koude leveren zonder dat daarvoor extra energie benodigd is, omdat via het warmtenet koud water naar de woningen gestuurd kan worden.” Nadelen aan het warmtenet in deze vorm zijn er ook, beaamt Van der Wal. “In elke woning komt een warmtepomp en die neemt natuurlijk ruimte in beslag. Daarnaast is de investering van een wko met aquathermie redelijk hoog, omdat je moet investeren in bron, maar ook de installaties per woning. De ontwikkelaars die de gemeente per deelgebied selecteert, hebben de keuze om appartementencomplexen aan te sluiten met een collectieve warmtepomp. Dit leidt tot een sterke reductie van het ruimtebeslag in de woningen.”

Lage kosten bewoners
Voor de bewoners vallen de kosten gunstig uit, legt hij uit. “Die betalen eigenlijk alleen voor de gebruikte elektriciteit en het vastrecht van de bron-aansluiting. Als iemand een woning koopt zit daar de warmtepomp al in. Die koopt hij of hij sluit er een huurovereenkomst voor. De bewoners sluiten een overeenkomst met de warmteleverancier voor de levering van bronenergie en betalen daarvoor het vastrecht, maar voor de geleverde warmte hoeven ze niet te betalen. Dat heeft te maken met de structuur van de levering en omdat er bronenergie gebruikt wordt.” Dit betekent echter niet dat bewoners geen gebruiksafhankelijke kosten hebben, legt hij uit. “Elke bewoner heeft een eigen elektriciteitsrekening die ook afhankelijk is van het verbruik van de warmtepomp.”

Gemeente eigenaar van warmtenet
De gemeente is hier zelf mede-eigenaar van het warmtenet en gaat het zelf ontwikkelen. De specifieke kennis die daarvoor nodig is heeft Harderwijk onder andere bij DWA ingekocht. Een van de voordelen van de gemeente als ontwikkelaar van dit net is dat die zelf investeert en daarvoor goedkoper kan lenen dan een private partij. Deze stappen van de gemeente sluiten mooi aan bij de nieuwe ontwikkelingen van de Wet collectieve warmtevoorziening, legt hij uit. “De gemeente is samen met Firan, eigenaar van het warmtenet. Dat sluit aan bij de veranderingen in de Warmtewet, waarin een publieke deelneming van 51% gevraagd wordt.” In eerste instantie worden 130 woningen op het warmtenet aangesloten en de bedoeling is dat dat er uiteindelijk 1100 worden. “Het systeem is bovendien zo gemaakt dat er naast de te realiseren nieuwbouw ook nog een bestaande wijk aangesloten kan worden.” Ook het gemeentehuis van Harderwijk wordt zoals het er nu uitziet op het warmtenet aangesloten. Van der Wal: “Daar zijn we ook bij betrokken. Het gemeentehuis ligt naast deze wijk en kan in het ontwerp van het warmtenet meegenomen worden.”

Open warmtenet
Een eis van de gemeente als ontwikkelaar van het warmtenet is, is dat het een open warmtenet wordt. Dat betekent dat het warmtenet op termijn mogelijk gevoed wordt vanuit aanvullende warmtebronnen, legt Van der Wal uit. “De gemeente Harderwijk wil proberen om uiteindelijk meerdere leveranciers op het netwerk te krijgen. Of dat gaat lukken is natuurlijk nog de vraag, maar het is wel de intentie.”