Sinds mei 2022 werkt Balk, vroeger de hoofdplaats van Gaasterland (nu: gemeente De Fryske Marren), aan draagvlak voor de realisering van een warmtenet. Voor de kern van het Friese dorp is dit een goed alternatief voor het bestaande gasnetwerk, blijkt uit een studie van IF Technology. Via dorpsbijeenkomsten en een nieuwe website gaat ‘Eigen Warmte Balk’ stapsgewijs in kaart brengen wat de mogelijkheden zijn. 

Na 2014 werden Balk, de stad Sloten en een gedeelte van Hemelumer Oldeferd opgenomen in de nieuwe fusiegemeente ‘De Fryske Marren’ (die ook Lemsterland, Skarsterlân en Terhorne omvat). Een groot deel van de gemeente ligt binnen het Nationaal Landschap Zuidwest Friesland, een van de twintig nationale landschappen die ons land rijk is. Duurzaamheid staat in dit uitermate afwisselende gebied – meer dan vijftig dorpen en stad Sloten te midden van bossen, venen, sloten en meren – dan ook hoog op de agenda. Speerpunten van het gemeentelijke coalitieakkoord uit 2021 zijn ‘Sinnefjilden 2020’, ‘Foarút mei de Fryske Feangreiden’ en de warmtevisie ‘De Fryske Marren aardgasvrij’ (in ontwerp). 

Omdat ‘De Fryske Marren’ (ruim 50.000 inwoners) vanuit de rijksbijdrage nog niet over voldoende personeel voor de warmtetransitie beschikt, heeft men in het raadsvoorstel van eind 2021 voor de warmtevisie aangegeven dat men zal starten bij vier dorpen waar al bewonersinitiatieven worden ontwikkeld (Balk, Elahuizen, Boornzwaag en Terhorne). De dorpen willen een of andere vorm van aquathermie toepassen (Elahuizen in combinatie met groen gas) en in 2030 aardgasvrij en CO2-neutraal worden.

Haalbaarheidsstudie
In april 2022 liet de studie van IF Technology zien dat dergelijke plannen voor Balk haalbaar en realistisch zijn. De haalbaarheidsstudie viel in twee delen uiteen: een verkennende fase (inventarisatie) en een gedetailleerde uitwerking voor het centrum van het dorp en de grensgebieden (zowel die van het dorp als het industrieterrein).

Balk bestaat uit 1900 woningen met een warmtevraag van gemiddeld 45 GJ per woning en 250 kleinschalige utiliteitsaansluitingen. Zowel het type woning als het bouwjaar daarvan is divers: vanuit het historische centrum langs het riviertje de Luts, uitmondend op het Slotermeer, is het dorp aan de oost- en westrand uitgegroeid met recent gebouwde, veelal vrijstaande woningen. Plaatsing van individuele warmtepompen voor het centrum is goed te realiseren en overzichtelijk qua kosten. Door de dichte bebouwing heeft een collectief MT warmtenet hier grote kans van slagen. De bronnen zijn gebruik van restwarmte van AVK plastics en aquathermie uit de Luts. Seizoensopslag in de bodem levert geen problemen op.

Volgens IF Technology heeft vooral de tariefstructuur en het aansluiten van allerhande grootverbruikers (op het industrieterrein) grote invloed op de business case. Immers, hoe verder van de bronnen, des te moeilijker het zal worden. Dat vraagt om maatwerk en het aanboren van subsidies, niet alleen voor de historische gebouwen in het centrum – financieel, technisch, organisatorisch – maar ook voor het bedrijvencentrum ten zuidwesten van Balk. 

De werkgroep ‘Eigen Warmte Balk’ zal die uitdaging de komende tijd gaan oppakken. In de werkgroep werken Energiecoöperatie Gaasterland, de gemeente, woningcorporatie Dynhus, AVK plastics, plaatselijk belang en de ondernemersvereniging Eigen Haard/De Stikke samen. In oktober dit jaar houdt men een informatiebijeenkomst.

Meer informatie:

Ga naar de website van Eigen Warmte Balk.