In de 15 jaar dat Stichting Warmtenetwerk bestaat, zijn woningcorporaties een steeds belangrijkere rol gaan spelen in de warmtetransitie. Kleurrijk Wonen was in 2019 de eerste woningcorporatie die deelnemer werd van het netwerk. Daarom spraken we met Niek Habraken van Kleurrijk Wonen over warmtenetten en de uitdagingen die spelen voor woningcorporaties.

“Wij hebben onze woningen vroegtijdig geïsoleerd, waardoor we een goede woningvoorraad hebben. Dat betekent wel dat veel van onze woningen te goed zijn voor nul-op-de-meter-concepten en te slecht voor warmtepompen. Dan kom je al snel uit bij een warmtenet.” Niek Habraken, programmamanager verduurzaming bij Kleurrijk Wonen legt uit dat woningcorporaties in grote steden vaak relatief makkelijk op een bestaand warmtenet kunnen aansluiten, maar voor Kleurrijk Wonen ligt dat anders. “In ons werkgebied zijn nog helemaal geen grote warmtenetten. Daarom zijn we vooral wijkgericht aan het kijken. Tot nu toe hebben we nog geen woningen aangesloten op een warmtenet.”

Dominanter in de warmtesector
Kleurrijk Wonen is nu vijf jaar deelnemer bij Stichting Warmtenetwerk. Habraken: “Er zijn veel deelnemers bijgekomen in de afgelopen vijf jaar. Daardoor zie je dat de stichting ook dominanter is geworden in de warmtesector.” De reden waarom Kleurrijk Wonen deelnemer is geworden, zit vooral in de informatiebehoefte, legt Habraken uit. “Inmiddels is het aardgasvrij maken van de bestaande bouw onze belangrijkste doelstelling. Wij zijn geen expert op dat vlak en daarom continu op zoek naar informatie. Daarom is het ook goed om aan te haken bij Stichting Warmtenetwerk, want dat is een specialistische stichting.”

Ingewikkeld traject
Het aardgasvrij maken van bestaande woningen is een ingewikkeld traject, benadrukt hij. “De projecten daarvoor lopen allemaal nog. En je ziet dat het nu stagneert om allerlei redenen.” Belangrijke informatie over het verduurzamen van woningen wint Kleurrijk Wonen ook in bij Aedes. Habraken: “Binnen Aedes zitten grote en kleinere woningcorporaties bij elkaar. De corporaties in de grote steden hebben al veel ervaring met warmtenetten. Die ervaring is voor ons en andere kleinere corporaties waardevol.”

Startmotorkader
De ondertekening van het Startmotorkader in april 2020 is een belangrijk nieuwsfeit als je kijkt naar de relatie tussen warmtenetten en woningcorporaties. Hierin maakten 36 woningcorporaties, Aedes en vijf warmtebedrijven afspraken over het versneld verduurzamen van de warmtevoorziening van 100.000 huurwoningen. Hoewel het nog geen onverdeeld succes is, is Habraken positief over de afspraak. “Het heeft nog niet geresulteerd in heel veel aansluitingen, maar er wordt veel informatie over warmtenetten uitgewisseld. Corporaties zijn zo een gelijkwaardig partner geworden voor gemeenten en warmtebedrijven.”

Kosten reduceren
Betaalbaarheid staat bij huurders en dus ook bij de woningcorporaties op 1, benadrukt Habraken. “Met collectieve oplossingen kunnen we veel mensen tegelijk helpen om van het gas af te gaan en zo kun je ook kosten reduceren. We hebben veel gespikkeld bezit en we kunnen ook particuliere woningeigenaren meenemen in dit proces.” Belangrijk is dat de kosten laag gehouden worden, zegt Habraken. “De tarieven moeten echt veel lager dan het ACM-tarief. We hoeven niet meer te vergelijken met gas, maar we moeten wel echt de laagste kosten hebben, anders is een warmtenet voor particuliere eigenaren en huurders niet aantrekkelijk.” Daarbij is transparantie heel belangrijk, zegt Habraken. “Als je geen informatie hebt over de kosten, lopen bewoners gewoon weg. Daarom willen we ook heel nadrukkelijk laten zien waarom het kost wat het kost. Zo willen we vertrouwen creëren om de mensen mee te krijgen.”

Sociale uitdaging
Hoewel er zeker technische en financiële uitdagingen zijn bij het aanleggen van warmtenetten, is de sociale uitdaging volgens Habraken het grootst. “Daar staat of valt het mee. Bewoners zijn totaal niet bezig met aardgasvrij. Veel van hen zijn alleen bezig met overleven. De enige vraag is vaak: ‘Wat gaat het kosten?’” Dat sluit aan bij de twee belangrijkste knelpunten als je kijkt naar warmtenetten vanuit het perspectief van de woningcorporatie, zegt hij. “Het eerste is hoe we de bewoners mee kunnen krijgen en de tweede gaat over betaalbaarheid.” Hoe de aansluitkosten omlaag kunnen, dat is iets waar Habraken veel mee bezig is. “Dat is voor ons belangrijk, maar helpt ook om particuliere woningeigenaren te overtuigen. Wij strijden met de woningcorporaties voor het hanteren van een restwaarde van een warmtenet. Dat wordt nu over 30 jaar afgeschreven en dat betekent ook dat de kosten terugverdiend moeten worden in die periode. Als je rekent met een restwaarde na 30 jaar kunnen die kosten omlaag, maar de warmtebedrijven willen daar nog niet over praten. Zo zijn de woningcorporaties continu op zoek naar innovatieve manieren om de kosten te reduceren. Dat kunnen dus ook financiële innovaties zijn”, besluit hij.