De Amsterdamse woningcorporaties, de gemeente Amsterdam en warmtebedrijven Vattenfall en Westpoort Warmte gaan de komende jaren samenwerken om duizenden woningen sneller van het aardgas te halen. Warmtenetten spelen hierbij een sleutelrol. “We willen het tempo van de energietransitie versnellen”, zegt Pablo van der Laan,  strategisch adviseur bij Ymere, een van de betrokken woningcorporaties.

In buurten in Amsterdam die binnen 200 meter van een huidig warmtenet liggen, krijgen woningen versneld een aansluiting. Het gaat om ruim honderd buurten in Zuid-Oost, Nieuw-West, Zuid en Noord. De gemeente subsidieert deze samenwerking, de zogenoemde Amsterdamse Warmtemotor, met 50 miljoen euro voor de eerste tienduizend woningen. Daarnaast hebben de betrokken woningcorporaties recht op de zogenoemde SAH-subsidie vanuit het Rijk. In totaal kunnen daarmee tienduizend woningen sneller worden aangesloten op een warmtenet. De Mantelovereenkomst tussen alle betrokken partijen is in november 2021 getekend. In totaal is daarin zelfs sprake van 110 duizend woningen. 

Voor de eerste tranche zijn vier buurten geselecteerd. In drie daarvan wordt al langer nagedacht en gesproken over ‘aardgasvrij’. De gesprekken hierover gaan dit jaar nog in alle vier de buurten plaatsvinden. Pas als er voldoende draagvlak is onder bewoners kunnen de woningen ook echt worden aangesloten op het warmtenet. Daarmee is meteen een belangrijke disclaimer genoemd. Als het draagvlak tegenvalt, of zelfs helemaal ontbreekt, gaat het in het ergste geval helemaal niet door, zegt Pablo van der Laan, strategisch adviseur Beleid en Innovatie van Ymere, de woningcorporatie met veel woningen in deze buurten. “We doen daarom nu al verkenningen naar het draagvlak.”

Ymere
Ymere is in de eerste fase van de Warmtemotor vertegenwoordigd met zo’n 800 woningen in enkele wijken in Amsterdam. In de gesprekken met de huurders komen de praktische gevolgen bij de overgang naar een warmtenet en de inspraakmogelijkheden uitgebreid aan bod. Omdat er veel verschillende soorten woningen in de wijken staan, kan de nieuwe werkwijze goed worden getest. Daarvan is dan weer lering te trekken voor andere buurten vlakbij een warmtenet, die de komende jaren aan de beurt komen. 

Om bewoners van (oudere) woningen ook energiebesparing en comfortverhoging te bieden, ontwikkelt de gemeente een financiële regeling waarop woningcorporaties en particuliere eigenaren een beroep kunnen doen. Met deze regeling kunnen ze snel energiebesparende en comfortverhogende maatregelen nemen in woningen waar op korte termijn geen renovatie gepland staat. Bijvoorbeeld om de tocht in huis te verminderen en de verwarming beter te laten werken. Corporaties kunnen hier al dit voorjaar mee aan de slag. Ze voeren dit soort verbeteringen dus ook uit vóórdat de woningen worden aangesloten op het warmtenet. Ofwel: de Warmtemotor maakt het mogelijk om woningen op warmtenetten aan te sluiten voordat ze optimaal zijn geïsoleerd. Het tempo van de energietransitie gaat zo aanzienlijk omhoog, terwijl het voor de betrokken huurders toch betaalbaar blijft. 

Althans: als de energiekosten niet verder de pan uitrijzen. Van der Laan (en niet alleen hij, en niet alleen Ymere) volgt met argusogen hoe de prijs van warmte via een warmtenet gelijk oploopt (en nu zelfs omhoog schiet) met de tarieven van aardgas. Van der Laan: “Warmte van het net mocht niet meer dan aardgas kosten, om het betaalbaar te houden. Een mooi principe, maar dat keert zich nu tegen ons, nu aardgas zo duur is. Hoewel de betrokken warmtebedrijven nog redelijke tarieven rekenen, is dit toch wel de achilleshiel van het project. Niet voor niets willen woningcorporaties de koppeling tussen warmtenetten en de aardgasprijs loslaten. Al realiseren we ons ook goed dat dat niet zo gemakkelijk is.”

Interessante businesscase
Voor Ymere is de Warmtemotor niettemin een interessante businesscase, zegt Van der Laan. “De energietransitie gaat te traag. Wij willen het tempo graag versnellen, net als de gemeente Amsterdam. Door samen te werken kun je het allemaal veel efficiënter aanpakken dan wanneer iedere woningcorporatie dit op eigen houtje zou gaan doen. Samenwerking levert ook kostenbesparing op, en betere communicatie: we kunnen met een gelijke boodschap komen voor alle betrokken huurders. Juist door die samenwerking is er ook een belangrijke financiële impuls van de gemeente Amsterdam gekomen.”

De verwachting is dat de eerste 10 duizend ‘Warmtemotor-woningen’ tussen nu en 2027 op een nabij warmtenet worden aangesloten. De gemeente Amsterdam heeft de ambitie om in 2040 helemaal aardgasvrij te zijn en alleen nog maar schone energie te gebruiken. De woningcorporaties onderschrijven dat streven. Ze hebben de laatste jaren veel geïnvesteerd in verduurzaming door woningverbetering. De komende jaren gaan ze daarmee door. De aansluiting op het warmtenet is een volgende stap om de CO2-uitstoot van de stad aanzienlijk te beperken. Vattenfall en Westpoort Warmte onderzoeken verder hoe het bestaande warmtenet verder verduurzaamd kan worden door nieuwe, duurzame verwarmingsbronnen te gebruiken, zoals aquathermie, geothermie en warmte van datacenters, die in Amsterdam rijkelijk aanwezig zijn.

Meer informatie: 

Ga naar de website van de gemeente Amsterdam om meer te lezen over Duurzaam Amsterdam.