Hoe ziet het energiesysteem in Nederland eruit in 2050? De Outlook Energiesysteem 2050 schetst de toekomst. Elektriciteit is daarin de belangrijkste energiedrager. LT-warmtenetten of bronnetten kunnen in dichtbevolkte gebieden een rol spelen.

Het Expertteam Energiesysteem 2050 presenteerde de Outlook – volledige titel Energie door perspectief: rechtvaardig, robuust en duurzaam naar 2050 – in april aan minister Jetten. Het geeft, zo schrijft voorzitter Bernard ter Haar, een “zo helder mogelijke schets (…) van de contouren van het nieuwe energiesysteem. Met alle onzekerheden die de toekomst nu eenmaal met zich meebrengt.”

In de Outlook beschrijft het expertteam drie ontwikkelpaden voor een nieuw energiesysteem voor Nederland. Dat zijn (1) de vraag en aanbod van elektriciteit en waterstof, (2) de mogelijkheden van lokale energiesystemen en (3) nieuwe koolstofketens in de industrie. Elektriciteit wordt de belangrijkste energiedrager, dat is duidelijk. Het eerstgenoemde ontwikkelpad richt zich op de ontwikkeling op landelijke schaal van vraag en aanbod van duurzame energie en de daarbij horende infrastructuur. 

LT-warmtenet en bronnet 
Wie zoekt op het woord warmtenet, komt dat vooral tegen in hoofdstuk 4, dat ingaat op de mogelijkheden van lokale energiesystemen. “Op lokaal niveau zijn veel mogelijkheden om vraag en aanbod van energie te combineren en te sturen, waarbij ook het landelijk systeem wordt ontlast”, zo is te lezen in de Outlook. 

Bij die lokale energiesystemen zullen – in dichtbevolkte gebieden – warmtenetten een rol spelen. Daarbij worden specifiek LT-warmtenetten en bronnetten genoemd, geïntegreerd met het elektriciteitssysteem. Deze netten kunnen ook koelen. Ook zijn er mogelijkheden warmte en elektriciteit op te slaan, zowel voor de korte als lange termijn. “Overtollige elektriciteit kan worden opgeslagen als warmte en later weer gebruikt. In deze systemen worden vraag en aanbod van energie zorgvuldig op elkaar afgestemd. Wat betreft elektriciteit zijn ze onderdeel van het nationale systeem.”

Voordeel van netten op lagere temperatuur is dat er veel lokale bronnen beschikbaar zijn, zoals aquathermie, restwarmte van supermarkten, ziekenhuizen, kantoren en de metro. “Een additioneel voordeel van LT-netten is dat ze modulair aangelegd kunnen worden. Het is mogelijk om klein te beginnen en langzaam maar zeker uit te breiden. Dat verlaagt de risico’s, zoals het vollooprisico.”

Warmtenetten op hoge temperatuur worden in de Outlook alleen nog genoemd als mogelijkheid voor historische binnensteden, waar monumenten lastig LT-ready kunnen worden gemaakt.

Integrale aanpak
Het expertteam ziet de geschetste scenario’s voor een klimaatneutrale gebouwde omgeving in 2050 als haalbaar, maar beveelt wel aan om plannen en beslissingen voortaan vanuit dit eindpunt te nemen. “Maak van deelaspecten zoals isolatie, aardgasvrij of een warmtenet geen doel op zichzelf. Het gaat om een geheel, waarbij netto zo min mogelijk energie wordt gebruikt.”

Lokale productie en opslag
Het stimuleren van lokale productie en opslag is essentieel en een belangrijke aanbeveling. “(Collectieve) opslag is een aanjager van lokale productie, want het wordt extra profijtelijk. Bovendien kan opslag van elektriciteit en warmte congestie op het elektriciteitsnet verminderen. Het is dan ook belangrijk om zo snel mogelijk een programma te maken voor de ontwikkeling van opslag en om wettelijke belemmeringen daarvoor weg te nemen”, schrijft het expertteam.

Als burgers en energiecoöperaties ook de mogelijkheden krijgen om energie op te slaan en te verhandelen, kunnen zij flexibiliteit leveren aan elkaar of aan het lokale en landelijke systeem. “Op dit moment zijn er nog veel wettelijke belemmeringen en kunnen burgers en hun coöperaties nog geen volwaardige rol vervullen in het energiesysteem. Deze dienen zo snel mogelijk weggenomen te worden.”

Meer informatie:

• Download de Outlook Energiesysteem 2050