Samen met je buren én professionals uit de warmtewereld verkennen hoe je je huis kunt verwarmen zonder aardgas, gewoon door gebruik te maken van warmtebronnen in de buurt. Dat gebeurt nu in Utrecht. 

De gemeente organiseert een ‘Expeditie Warmte’, bedoeld om bewoners mee te nemen op reis naar een toekomst zonder aardgas. Het is een manier van werken die nog in geen enkele andere gemeente in Nederland is toegepast.

Utrecht heeft niet oneindig veel warmte op hoge temperatuur, al wordt er op dit moment wel onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van geothermie. In de stad zijn echter wel veel potentiële warmtebronnen op lage temperatuur aanwezig: oppervlaktewater, rioolwater, bodemwarmte en restwarmte, bijvoorbeeld van de buurtsupermarkt.

Al die lokale warmtebronnen kunnen warmte van lage temperatuur leveren. Die warmte kan vervolgens – in een kleinschalig buurtwarmtenet – dienst doen voor de warmtevoorziening van het Utrecht van de toekomst: een stad zonder aardgas. “Voor de Transitievisie Warmte brengen we al die lagetemperatuurbronnen en hun mogelijkheden in kaart,” zegt Dietje van Eif, strategisch adviseur bij de gemeente Utrecht. “Bij de verkenning van de opties is betaalbaarheid voor de bewoners heel belangrijk. Net als hun medewerking en betrokkenheid. Om ideeën van bewoners aan te boren, hebben we de Expeditie Warmte georganiseerd.”

Animo

Tot 21 oktober konden mensen met initiatieven zich aanmelden. De gemeente Utrecht zegde toe die bewoners(initiatieven) of Verenigingen van Eigenaren in contact te brengen met onafhankelijke experts en marktpartijen, om samen de mogelijkheden van lokale warmtebronnen en warmtenetten te verkennen. Het animo was groot, zegt projectleider Anne-Marie Zwanink. “Van te voren vonden we het best spannend hoeveel aanmeldingen we zouden krijgen, maar de positieve belangstelling overtrof onze verwachtingen. Honderd mensen wilden informatie, en uit alle wijken kwamen initiatieven los.”

Eind oktober hebben de bewonersinitiatieven en geïnteresseerde marktpartijen met elkaar kennisgemaakt tijdens een informatieve markt, die wegens de omstandigheden online werd gehouden. Er waren pitches en speeddates. Daarna gaven de deelnemers een top vijf door van marktpartijen waarmee men de samenwerking wel zag zitten. 

In november en december werken vijf teams – steeds een bewonersinitiatief plus een marktpartij – de ideeën verder uit in zogenoemde werkateliers, onder leiding van onafhankelijke experts. Samen werken ze toe naar een conceptplan voor hun eigen buurt. De marktpartijen gaan aan het werk met het technische en financiële deel van het plan. De bewoners werken aan een plan van aanpak voor participatie en communicatie in de buurt.

Werkbudgetten

Eind 2020 presenteren de teams de hoofdlijnen van hun plannen aan een team van experts. Deze experts geven de deelnemers tips en adviezen over welke delen van het plan verder moeten worden uitgewerkt. Zij krijgen werkbudget mee om daarvoor extra expertise in te kopen. En eind februari 2021 – als de Expeditie is afgelopen – liggen conceptplannen voor diverse buurtwarmtenetten in Utrecht op tafel, gebaseerd op lokale warmtebronnen. Als de teams besluiten verder te gaan met het plan, wordt het plan van aanpak voor de participatie en communicatie ingezet om het gesprek met de buurt aan te gaan.

Dietje van Eif: “Het mooie is dat die eerste conceptplannen dan al zijn gescand op techniek, businesscase, duurzaamheid, haalbaarheid en juridische aspecten. Maar ook op het vlak van zeggenschap en participatie. Daarmee heb je flink wat verkenningswerk gedaan. Na eind februari gaat het onderzoek uiteraard verder. Is een plan bijvoorbeeld schaalbaar en herhaalbaar? Voor ons als gemeente is dat belangrijk, omdat het perspectief biedt voor de toekomst.”

“Niet alleen voor bewoners en marktpartijen is dit een mooie manier om de mogelijkheden te verkennen en met elkaar in contact te komen”, zegt Anne-Marie Zwanink. “Ook voor onszelf is dit leerzaam. We kunnen daarvan profiteren bij het vervolg van de energietransitie voor Utrecht. En let wel: een plan mag ook mislukken. Daarvoor is het een expeditie: we gaan alle mogelijke alternatieven verkennen, alle opties worden verkend.”

Meer informatie:

www.jouwhuisslimmer.nl/expeditiewarmte