In Amsterdam-West zijn bewoners en ondernemers aan de slag gegaan met een warmtenet voor bijna 1400 woningeenheden. Dat wordt straks gevoed uit het Jacob van Lennep kanaal, opgeslagen in seizoensbuffers en overgedragen door middel van collectieve warmtepompen. “We hebben nu meer dan 800 contracten met de bewoners afgesloten. We onderzoeken nog hoe groot de thermische kortetermijnbuffers moeten zijn om groene elektriciteit tegen een laag tarief in te kopen’, zegt Annette Schermer, projectleider van energie-coöperatie Ketelhuis WG.

De wijk Amsterdam-West ligt ten noorden van het Vondelpark, op en rond het vroegere Wilhelmina Gasthuisterrein, en wordt gekenmerkt door sterk uiteenlopende woningtypen. Op het WG terrein staan rijksmonumenten, nu in gebruik als woon-werklocaties voor culturele instellingen en (centraal) wonen. De wooneenheden zijn voor circa tachtig procent in eigendom van woningcorporatie Stadgenoot. De rest is in handen van particulieren en maatschappelijk vastgoed. Rondom het terrein liggen vooroorlogse wijken (vooral gestapelde sociale woningbouw). 

In 2018 stak een aantal bewoners en ondernemers de koppen bij elkaar om deze woonwijk aardgasvrij te maken. Ketelhuis WG, de naam van de energie-coöperatie die in 2019 werd opgericht, is veelbetekenend: meer dan een halve eeuw betrok het voormalige ziekenhuis de benodigde warmte uit het Jacob van Lennepkanaal met behulp van een ketelhuis (nu gesloopt). Na buurtconsultatie en een haalbaarheidsstudie kreeg Ketelhuis WG eind 2020 een PAW-subsidie van 7,7 miljoen euro om aquathermie in een nieuw jasje te steken. 

Samenwerking
Annette Schermer, een van de tien initiatiefnemers en projectleider, licht toe: “In nauwe samenwerking met Waternet halen we thermische energie uit het kanaal, en combineren dat met opslag diep onder de grond (100 meter), buurtwarmtepompen, en thermische buffers in kelders. Daarvoor hanteren we een integrale aanpak die op vier pijlers stoelt: de staat van de gebouwen, het technisch systeem, de businesscase en de organisatie. Voorop staat dat de bewoners niet meer voor hun energie zullen betalen, liefst minder, en dat voor een periode van minstens vijftien jaar.”

Ontwerp
De laatste jaren en maanden is er intensief gewerkt aan het ontwerp, de businesscase en het scheppen van voldoende draagvlak. DWTM en Tauw hebben het eerste concept voor hun rekening genomen, Over Morgen de businesscase en de financiën. Installatiebedrijf Baas Kuipers werd voor het functioneel technisch ontwerp geselecteerd (uitgangspunt voor het definitief ontwerp).

“Na een ‘second opinion’ van Bureau Berenschot is ook het businessmodel goedgekeurd”, zegt de projectleider. “Tussen nu en de zomer brengen we de vergunningen, subsidies, aansluitbijdragen, tarieven, lening van de bank en de leveringsvergunning van ACM op één lijn. Voor korte termijn thermische opslag in de kelders van de gebouwen lijkt er genoeg ruimte.”

Aquathermie
De grootste hobbel voor Ketelhuis WG is de inkoop van duurzame stroom, onder meer nodig om de warmtepompen te laten draaien. Het oppervlak voor PV panelen op de daken in Amsterdam-West is niet toereikend. “Met OM Energie voeren we gesprekken voor levering van duurzame stroom tegen een zo laag mogelijk tarief. Dat is mede afhankelijk van hoe groot de thermische opslag in de kelders uitvalt. Aquathermie zorgt voor weinig problemen. Waternet heeft ons meer duidelijkheid verschaft over hoe lang en over welke periode we het beste die warmte aan het kanaal kunnen onttrekken. Op basis van dat advies wordt naar verwachting de lozingsvergunning verleend.”