Drinkwaterbedrijf Dunea heeft een eigen warmtebedrijf opgericht voor de winning van thermische energie uit drinkwater (TED). Dunea Warmte & Koude is betrokken bij verschillende projecten waaronder de warmtevoorziening voor een toekomstige wijk met 8000 woningen in de gemeente Zuidplas.

 

“Hele hete zomers zorgen met name in stedelijke gebieden voor een snelle opwarming van de ondergrond en daarmee ook van het drinkwater. Dat wil je voorkomen want 25 graden is de absolute bovengrens voor drinkwater.” Hier komen volgens Martin Matthijsse, directeur van Dunea Warmte & Koude, twee belangrijke zaken bij elkaar. “Wij willen een bijdrage leveren aan de energietransitie en we hebben een belang om de opwarming van het drinkwater zoveel mogelijk te beperken. Hier is Dunea Warmte & Koude uit voort gekomen.”

 

Mes snijdt aan twee kanten
In dit concept worden de transportleidingen van Dunea ingezet als warmte- en koudebron. Mathijsse: “In de zomer onttrekken we warmte aan het water en dat slaan we op in een warmtekoudeopslag. Deze warmte wordt tijdelijk opgeslagen in de bodem en kan op koudere dagen aan woningen worden geleverd. Andersom kan in de winter koude gewonnen worden om die te gebruiken voor koeling in de zomer.” Het mes snijdt zo aan twee kanten, benadrukt hij. “We kunnen dus warmte en koude winnen uit de drinkwaterinfrastructuur en tegelijkertijd opwarming van het drinkwater op die plek wat beperken.”

 

Combinatie met ander technieken
Thermische energie uit drinkwater (TED) wordt vaak ingezet als balanceervermogen voor wko’s, legt Matthijsse uit. “Je mag met een wko over vijf jaar niet meer warmte onttrekken dan je terugstopt in de bodem. Omdat in de meeste gevallen de warmtevraag nog hoger is dan de koelvraag, ontstaat er een netto behoefte aan een aanvullende warmtebron. Dit kun je met TED opvangen.” Dunea levert dus niet de primaire warmte voor woningen of gebouwen, vertelt Matthijsse. “Je kunt met deze warmte alleen, woningen niet volledig verwarmen. Het zal altijd gecombineerd moeten worden met andere technieken.”

 

Investeren
17 Zuid-Hollandse gemeenten zijn samen eigenaar van drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder Dunea. Matthijsse: “We zien dat gemeenten worstelen met de energietransitie. Met deze vorm van aquathermie kunnen we nog meer betekenen voor onze aandeelhouders en voor de planeet. Daarom worden al onze projecten ook in ons voorzieningsgebied gedaan.” Dunea Warmte & Koude bv is een 100% dochter van waterbedrijf Dunea. Het warmtebedrijf is niet opgericht om winst te maken, licht Matthijsse toe. “De eerste jaren zal er vooral geld bij moeten. Uiteindelijk is het natuurlijk wel de bedoeling dat we onszelf kunnen bedruipen. Maar uiteindelijk doen we het niet om geld te verdienen, maar vooral vanuit maatschappelijk perspectief.”

 

Oppervlaktewater
Dat juist Dunea zich op warmte en koude heeft gericht, is volgens Matthijsse niet vreemd. “Wij zijn een oppervlaktewaterbedrijf en halen ons water uit de rivieren de Maas en de Lek. Vervolgens transporteren we dit water naar de duinen waar het bacteriologisch gefilterd wordt. We vervoeren ons water in grote hoeveelheden en daardoor is er makkelijker warmte en koude uit te winnen. Bovendien hebben we hier grote steden, waar meer sprake is van oververhitting dan bijvoorbeeld op het platteland. Het betekent ook dat er meer thermische energie beschikbaar is.” Naast Dunea zijn ook andere waterbedrijven zoals Waternet en Brabant Water bezig met TED. Maar de potentie is beperkt, legt Matthijsse uit. “We kunnen er maar een klein deel van de warmtevraag mee invullen. Het kan bovendien alleen gewonnen worden bij een hoofdleiding.”

 

Zuidplas
Maar soms vallen de kaarten precies goed. Dat is het geval bij het Vijfde Dorp, een geplande nieuwbouwwijk in de gemeente Zuidplas, vertelt Matthijsse. “In Zuidplas wil de gemeente 8000 woningen bouwen bijna boven op onze rivierwatertransportleiding. Het eerste verzoek van de gemeente was of deze leiding niet verplaatst kon worden. Dat kan helaas niet, maar we zien dus wel mogelijkheden om warmte voor deze wijk te winnen uit deze leiding. Je hebt het hier echt over korte afstanden van de temperatuurbron tot de plaats waar de warmte nodig is. Dan kan TED heel goed toegepast worden, bij grotere afstanden wordt dat snel minder.”

 

Haalbaarheid
Uit vooronderzoek bleek al dat de transportleiding van Dunea voldoende thermische energie bevat voor het Vijfde Dorp. Daarom ondertekenden de betrokken partijen in september 2021 een intentieovereenkomst. Matthijsse “We gaan nu een nadere haalbaarheidsstudie doen om het plan verder uit te werken. De woningen worden in de komende tien jaar gebouwd.” De haalbaarheidsstudie onderzoekt de mogelijkheid voor het leveren van warmte en koude met behulp van TED aan 8.000 woningen. Daarnaast wordt onderzocht hoeveel elektriciteit daarbij nodig is en of die in het gebied kan worden opgewekt en wat uiteindelijk de kosten worden voor de eindgebruiker.

 

Niet het eerste project
Zuidplas is niet de eerste activiteit van Dunea Warmte & Koude, vertelt Matthijsse. “We doen ook een project voor the Mall of the Netherlands in Leidschendam, dat is al in exploitatie. Daar leveren we alleen koude. Een ander project is Valkenhorst. Ook daar zijn we vrij ver mee. Dat is een bronnet waar we warmte en koude kunnen leveren. En in Den Haag bestuderen we de mogelijkheid om onze waterberging in Trekvliet in te zetten als warmtekoudeopslag. Dit is een enorm voorraadvat dat je kunt gebruiken voor de buffering van thermische energie.”

 

Op de foto (v.l.n.r.):

1. Kaart met daarop de zones waar TED van Dunea Warmte & Koude de meeste potentie heeft.

2. Martin Matthijsse (directeur Dunea Warmte & Koude), Jan Hordijk (wethouder ruimtelijke ontwikkeling Zuidplas) en Jan Verbeek (wethouder duurzaamheid Zuidplas).

3. Infographic aquathermie Zuidplaspolder.