De Benedenbuurt in Wageningen geniet een zekere reputatie in de wereld van de warmtenetten. Deze buurt, met de hoogste bewonerstevredenheidsscore in het Programma Aardgasvrije Wijken, ontwikkelt samen met Kelvin momenteel een duurzaam warmtenet. Directeur Ton Schalkx: “Continu investeren in vertrouwen, dat is noodzakelijk.”

 

Al sinds 2018 denken bewoners van de Wageningse Benedenbuurt actief na over een toekomst voor hun wijk zonder aardgas. De buurt kreeg voor dit initiatief subsidie in de eerste ronde van het Programma Aardgasvrije Wijken. Er werd een (zeer actieve) bewonerscoöperatie gevormd, Warmtenet Oost-Wageningen (WOW). Die trekt sindsdien samen op met de gemeente Wageningen en de Woningstichting, de plaatselijke woningcorporatie. Zij hebben zich nadrukkelijk aan dit initiatief verbonden.

Toen WOW eind 2020 een ‘beauty contest’ uitschreef om een geschikte warmtepartner te vinden, schreven zich veertien partijen in. Warmtenetwerk besteedde daar eerder aandacht aan. Uiteindelijk bleven vijf partijen over. Begin februari 2021 werd bekend dat Kelvin de ‘meest ideale warmtepartner’ is. Deze partij ontwikkelt nu een coöperatief duurzaam warmtenet voor de Benedenbuurt. 

 

Hybride systeem
“Tot de zomer hebben we de businesscase uitgewerkt en inmiddels zitten we in de DO-fase,” zegt Kelvin-directeur Ton Schalkx. “Het wordt een hybride systeem dat gebruik maakt van zowel buitenlucht als een wko-bron, gecombineerd met een centrale warmtepomp en gasketels als back-up. Het warmtenet wordt gevoed met warmte uit bodemwater, opgepompt vanuit een plaatselijke bron. De locatie (zie foto) is inmiddels al verworven door de gemeente.” In totaal worden zo’n 440 woningen op het warmtenet aangesloten. 

Opmerkelijk: aanvankelijk behoorde Kelvin niet tot de favorieten. Schalkx: “Maar toen we duidelijk maakten dat we konden werken met verschillende organisatiemodellen, dat we een duidelijke visie hebben op techniek, warmtebronnen, risicoverdeling en de gewenste samenwerking, werden we uiteindelijk geselecteerd.”

Kelvin is gespecialiseerd in het ontwikkelen en exploiteren van duurzame warmteprojecten in Nederland. Als warmteleverancier richt het bedrijf zich op duurzame collectieve warmtesystemen voor de gebouwde omgeving. “We deden al eerder ervaring op met werken voor een energiecoöperatie,” zegt Ton Schalkx. “In het dorp Terheijden, bij Breda, zijn we betrokken bij bewonersplannen om het gehele dorp energieneutraal te maken.” In 2021 werd Kelvin geselecteerd door een bewonerscollectief in Muiderberg. Het wil de warmtevoorziening van het dorp verduurzamen met aquathermie uit het IJmeer.

 

Draagvlak
Kelvin is zich heel scherp bewust van het belang van draagvlak, zegt Ton Schalkx. “Je moet continu luisteren naar wensen, de mensen verzekeren dat het hún plan blijft en hun het vertrouwen geven dat het optimaal gaat verlopen. We houden voortdurend rekening met ieders belangen. Niet alleen die van de bewoners, maar ook die van de gemeente, de woningstichting en de coöperatie.” Continu investeren in vertrouwen, daar gaat het om. Als je dat doet, zegt Schalkx, kun je ver komen. “Niets zo vervelend voor bewoners als een energieleverancier die ze krijgen opgedrongen en waarbij ze geen keuze meer hebben. Dat schept wantrouwen.”

Het was ook een van de belangrijkste eisen van de WOW: bereidheid om samen te werken én risicodragend deelnemen. “Wij zoeken echt een partij die samen met ons het systeem wil optimaliseren van bron tot en met afleverset,” zei Wanka Lelieveld van de WOW daarover eerder op deze site. “Maar we willen ook dat als bewoners isoleren, ze daarvan kunnen profiteren zonder dat de leverancier begint te mopperen. En we zoeken specifiek een partij die ervaring heeft met coöperaties. Een partij die dat niet als gedoe ervaart en de coöperatie op afstand zet.”

 

Risico’s
Die ervaring heeft Kelvin dus. En wat die risico’s betreft: in de exploitatie van het warmtenet participeren straks drie partijen: de gemeente Wageningen, energiecoöperatie WOW en Kelvin. “Het risico wordt dus gedeeld,” zegt Schalkx. “En dan denk je misschien al gauw aan technische risico’s, maar draagvlak is eigenlijk de meest kritische factor. Iedereen moet meedoen en blijven meedoen, anders heb je straks geen afname. Ook daarom is investeren in draagvlak zo belangrijk.” Hij wijst op de bijzonderheid dat in Wageningen de gemeente mede-eigenaar wordt van het warmtenet. “Het betekent dat goede governance-afspraken nodig zijn en duidelijke kaders: wie mag wat doen? Hoe zit het met de besluitvorming van B&W en gemeenteraad? Dat moet je goed afspreken en vastleggen.”

Op 18 september was er een drukbezochte informatiemarkt in Wageningen waar Kelvin de werking van het systeem, de aansluitwijze en de afleverset heeft toegelicht. Ton Schalkx: “Zeker tot begin 2022 gaan we door met informatievoorziening. Vanaf half oktober komen er nog diverse bewonersavonden, waarvoor we mensen half september hebben uitgenodigd. En ook tijdens de uitvoeringsfase blijft dat intensieve contact bestaan.” Duidelijk is dat bewoners niet meer dan nu gaan betalen voor hun warmtevoorziening, of ze nu een woning huren of zelf bezitten.

Schalkx is ervan overtuigd dat energiecoöperaties van bewoners een goede route openen naar de noodzakelijke warmtetransitie van de vele miljoenen bestaande woningen in Nederland. “Als bewoners zelf aan zet zijn, werkt dat beter dan aanbellen bij elke voordeur om te vragen of je wilt overstappen naar een warmtenet. Als je de intrinsieke duurzaamheidsbehoefte van een wijk of groep bewoners kunt aanspreken, heb je echt draagvlak.”

 

Meer informatie:

Ga naar de website van coöperatie WOW

Ga naar de website van Kelvin

 

Op de foto:

1. Opweklocatie in Wageningen

2. Tekenmoment voor warmtenet in Wageningen