‘Waar een klein dorp groot(s) in kan zijn’. Met dat motto gaat Enspijk in de Betuwe voorop in het realiseren van een warmtenet op basis van aquathermie. In maart 2025 wil coöperatie Duurzame Warmte Enspijk een aanbod doen richting inwoners.

Honderdzevenentachtig huishoudens heeft het dorp aan de Linge. Afgelopen september was er een inwonersavond, met daaraan gekoppeld een open-huizenroute verdeeld over twee dagen. Momenten waarop inwoners kunnen buurten bij woningen in het dorp die vergelijkbaar zijn met die van hen. Om te kijken naar voorbeeldinstallaties. Hoe gaat dat er straks uitzien in huis, zo’n afleverset in plaats van een cv-ketel? Hoe gaan de leidingen je woning in?

Het is een van de manieren waarmee Duurzame Warmte Enspijk (DWE) het enthousiasme voor het warmtenet verder wil aanwakkeren. Volgens plan is de aanleg ervan in 2028. “Dit maakt het voelbaar en tastbaar”, zegt Ard Verrips, die zich bij de energiecoöperatie bezighoudt met draagvlak en communicatie. “Het is ook een moment waarop bewoners persoonlijke vragen kwijt kunnen. De vraag of het wel te betalen is, biedt direct de kans om uit te leggen dat de energiekosten vergelijkbaar zijn met de prijzen van de huidige energieleveranciers en de aanleg tot in huis voor rekening van de coöperatie komt.”

Hulp met ISDE-subsidie, voorlichting aan de deur, vlaggen of bordjes in de tuin met daarop het bovengenoemde motto: inwoners betrekken en nieuwe leden werven is momenteel een van de prioriteiten voor DWE. Voor een rendabel warmtenet zijn zo’n 150 deelnemende huishoudens nodig. De teller van het aantal leden van de coöperatie staat eind september op ruim veertig.

In maart wil de coöperatie een concreet aanbod doen richting inwoners. “Dan moeten alle voordelen wel helder zijn”, zegt Verrips. “Zolang je nog niet verplicht van het gas af moet, zijn we gewoon een concurrent van de energiemaatschappijen. We zijn echt een product aan het verkopen. Er zijn in het proces rondom gemeente en financiering nog wat zaken te overwinnen, maar als je de inwoners niet bij je hebt, dan heb je nog niks.”

Aquathermie
Enspijk is – dat mag duidelijk zijn – vergevorderd met de plannen voor een lokaal warmtenet. Waarom het hen lukt? Dat komt volgens DWE-voorzitter Hijmen van Doornspeek onder meer omdat het dorp een aantal jaar terug naar voren is geschoven door de Provincie Gelderland. “Omdat wij de ambitie hadden in 2030 energieneutraal te zijn.”

Royal Haskoning DHV deed – in opdracht van de provincie en Regio FruitDelta Rivierenland – een quickscan naar een warmtenet met aquathermie. Adviesbureau RINVER onderzocht samen met DNV GL en de belangrijkste belanghebbenden (waterschap, gemeente, netbeheerder, woningcorporatie, provincie, inwoners en RES-regio) met een Multi Criteria Analyse of aquathermie de beste keuze is voor Enspijk. Vervolgens stelde de DWE-werkgroep, begeleid door RINVER, een plan van aanpak op. Een goed gefundeerde start, kortom. Dat helpt.

Ook essentieel, noemt Verrips: een aantal mensen binnen de club vrijwilligers met relevante kennis vanuit hun professionele achtergrond. Een installateur voor wie warmtenetten aanleggen dagelijkse kost is, een econoom die weet wat eigendomsrecht is en hoe je businesscases moet opstellen. “We hebben het geluk dat we een aantal mensen hebben die bereid zijn veel tijd vanuit hun expertise in te zetten, weten hoe je politiek handig kan acteren en hoe je mensen bij elkaar brengt en bindt.”

De techniek is ‘afgetikt’: de Linge is de bron voor het warmtenet. Enspijk krijgt een warmtecentrale in het dorp met WKO (Warmte Koude Opslag), warmtepomp en een buffervat. Water daarin wordt in de nachtelijke uren centraal opgewerkt naar een aanvoertemperatuur van 70 graden. Daarmee vlakt het de ochtendpiek van de elektriciteitsvraag af. “We helpen hiermee dus ook netcongestie te verzachten”, zegt Van Doornspeek. Voor de levering van duurzame energie werkt de coöperatie samen met Betuwewind. 

Lingeconvenant
Het plan van aanpak voor het warmtenet is in 2023 goedgekeurd door gemeente en inwoners. Het project trekt ook veel aandacht van omliggende gemeenten. “Een van de doelstellingen is een blauwdruk te zijn voor andere warmtenetten”, zegt de voorzitter van DWE.

Samen met provincie en lokale overheden wordt gewerkt aan een zogeheten Lingeconvenant voor projecten met vergelijkbare schaal. “We kijken daarbij naar dorpskernen direct langs de Linge. Kunnen we op papier een convenant sluiten waarin we de ontwikkeling van warmtenetten voor kleine kernen kunnen borgen, zowel financieel als qua mankracht?”

Op die manier kunnen hogere kosten van koploperprojecten worden gelevelled met projecten in de toekomst, legt Van Doornspeek uit. “Als koplopers moeten we niet de dupe zijn van een hogere prijs omdat we onze nek uitsteken, klein zijn, aan de voorkant staan en risico’s nemen.”

Ondergrens WIS
De voorzitter wil tot slot graag een punt maken over de Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS). Deze is beschikbaar vanaf 250 aansluitingen. Voor een dorpswarmtenet zoals dat van Enspijk dus buiten bereik. “We hebben hierover met RVO aan tafel gezeten. De WIS is substantieel: het gaat over bijna een derde deel van de kosten van het warmtenet die je misloopt omdat je niet aan die 250 voldoet.”

Geopperd geitenpaadje: het koppelen van kleine projecten in dezelfde regio. “Als projecten gelijk oplopen kan dat, maar dat is niet de praktijk. Een volgend project hier in de regio kan maar zo 5 à 6 jaar later gerealiseerd worden. WIS zouden we juist moeten gebruiken voor kleine warmtenetten die daarmee rendabel worden. Die ondergrens van 250 moet eruit.”