Effluent (gezuiverd afvalwater) van een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) of afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) kan een goede duurzame warmtebron zijn. Daarom hebben de Energie & Grondstoffen Fabriek (EFGF) en de Unie van Waterschappen (UvW) een studie uit laten voeren naar de warmtepotentie van alle 323 rioolwaterzuiveringen in Nederland en de kansen daarvan voor gemeenten. 

Het onderzoek toont aan dat een meerderheid van de bestaande en toekomstige warmtenetten zich in de directe omgeving van een RWZI  bevindt. Dat komt doordat twee derde van de Nederlandse gemeenten een RWZI binnen de gemeentegrens heeft en veel gemeenten plannen hebben voor warmtenetten. Bestaande en nieuwe warmtenetten bieden daarom een mooie kans om warmte uit het effluent van RWZI’s te benutten. Dit gebeurt ook al op een aantal plaatsen in Nederland. Het maakt het benutten van TEA als bron gemakkelijker als er al een warmtenet is aangelegd: de benodigde infrastructuur ligt er al.

Warmtewisselaar
Het aangevoerde water op de RWZI bevat een bepaalde hoeveelheid warmte. De warmte kan met een warmtewisselaar uit het gezuiverde water (effluent) gehaald worden en gebruikt worden om gebouwen te verwarmen. Hier komen geen fossiele brandstoffen aan te pas, daarom gaat het om duurzame verwarming. Dat hierdoor ook nog eens minder warmte in het oppervlaktewater terechtkomt, verbetert de natuurlijke waterkwaliteit en maakt het een extra ecologisch verantwoorde techniek.

Potentie
Om de potentie van warmte uit RWZI’s in kaart te brengen, is gekeken wat gemeenten al doen met Thermische Energie uit Afvalwater (TEA). Daarvoor zijn alle openbare Transitievisies Warmte (TVW) van gemeenten onder de loep genomen. Gelukkig vinden in veel gemeenten al wel onderzoeken plaats naar de mogelijkheden van TEA en op sommige plaatsen wordt al aan concrete projecten gewerkt. Bij de waterschappen staat TEA over het algemeen hoog op de agenda. Waterschappen hebben een voorkeur voor het benutten van TEA uit het effluent (de uitgaande stroom) van RWZI’s boven het benutten van het warmte uit het influent (de inkomende stroom, waaronder riothermie). Mede daarom is in deze studie alleen naar de warmtekansen van het effluent van RWZI’s gekeken.

Mogelijkheden TEA per RWZI
In de studie is een overzicht gemaakt van de mogelijkheden van TEA per RWZI. In Nederland zijn er 323 RWZI’s. Per RWZI is een zoekgebied van 5 km gehanteerd als buitengrens. Daarnaast is er per RWZI een binnencirkel gehanteerd waarbinnen bebouwing aanwezig moet zijn. Dit is gedaan, omdat over deze lengte een transportleiding aangelegd moet worden, wat forse kosten met zich mee kan brengen. Een mooi voorbeeld van een bronnet met TEA als warmtebron is gerealiseerd in Harderwijk. Het gaat om de nieuwbouwwijk Waterfront. Dit voorbeeld laat zien dat TEA bij de bronnetten inderdaad kan dienen als voeding, bij warmte én koude.  

Mooie kansen
Als laatste stap van het onderzoek is specifiek gezocht naar gemeenten met wijken en buurten waar mooie kansen liggen om met TEA als warmtebron aan de slag te gaan. Daarvoor zijn alle verzamelde gegevens gecombineerd, geïnterpreteerd en geanalyseerd. Zo is per waterschap gekomen tot een aantal kansrijke hotspots, waarbij is gekeken naar de thermische potentie van de RWZI, de afstand tussen de wijk en de RWZI, obstakels, zoals (snel)wegen, spoorwegen en rivieren die tussen de RWZI en de wijk liggen, aanwezige of toekomstige warmtenetten en (voor zover bekend) nieuwbouwplannen. Een rangschikking die een mooie aanleiding vormt voor waterschappen en gemeenten om het gesprek aan te gaan over deze potentierijke duurzame energiebron.

Meer informatie:

• Lees het hele onderzoek op de website van aquathermie viewer

• Lees hier het eerder gepubliceerde artikel over de wijk Waterfront

• Bekijk reeds bestaande aquathermieprojecten in de Warmteprojectentool van Stichting Warmtenetwerk