Op 24 november 2022 vond het vervolg van de kennissessie ‘De Laatste Meter’ plaats. Dit initiatief is ontstaan vanuit de programmaraad Techniek. Het doel van deze middag was om actief met de deelnemers te brainstormen over de technische opties die er zijn om gebouwen aan te sluiten op het warmtenet. Samen gingen we op zoek naar de beste manieren om de laatste meters vanaf het warmtenet naar de afleverset te overbruggen, in verschillende situaties.

 

Tijdens de eerste kennissessie over dit onderwerp is er veel informatie opgehaald en veel ideeën uitgewisseld. De sessie van 24 november werd gebruikt om daar een scope in aan te brengen om er bruikbare output voor de deelnemers van te kunnen maken. Deze middag hebben we vooral naar laagbouw gekeken.

 

Laagbouw
Uit de mogelijke oplossingen voor laagbouw kiezen we de volgende om verder uit te diepen: 

• Via de voortuin/straat 

• Via voorgevel/zolder

• Via zijgevel naar zolder/knieschot

Sowieso belangrijk om bij de verschillende keuzes naar de omgevingsfactoren te kijken en waar er ruimte is, en wat wil de klant? Esthetiek is daarbij ook belangrijk. Universele oplossingen zijn gewenst maar zijn lang niet altijd mogelijk.

 

Vraagstukken & dilemma’s
Tijdens de kennissessie werd er volop gebrainstormd met elkaar, onder andere over de volgende vraagstukken en dilemma’s: 

• Hoe ver beweeg je mee met de wensen van de bewoners? Gemeente stimuleert om mee te bewegen met de wensen van de bewoners, om ze überhaupt mee te krijgen. 

• Tip: afgevaardigde gemeente erbij betrekken, ook al ligt dat lastig

• Bamboo-concept: installateur legt inpandig leidingwerk aan en vervolgens neemt warmteleverancier het over. Dit past Vattenfall al toe om de snelheid erin te houden, wél conform de specs van Vattenfall. Na aanleg neemt Vattenfall het over.

• HVC doet dit ook maar geeft zelf de opdracht aan de binnen-installateur om zeker te zijn van de specs

• Hoe krijg je de bewoner mee? Gemeente kan mede-investeren in aanpassingen in woning. Gestegen gasprijzen helpen ook mee.

 

Welke oplossing voor laagbouw is ‘de winnaar’?
Er zijn dus talloze opties. Is er een concept dat als ‘standaard’ kan worden uitgerold?

• Hangt heel erg van de situatie af

• In welk stadium zijn we?

• Komt er een volledige renovatie, dan wordt er waarschijnlijk een andere optie gekozen dan wanneer alleen van het gas af

 

Lessons learned

• Purmerend: niet warmtenet aanleggen tegelijkertijd met vervanging riool. Tracé warmtenet gaat sneller, onnodige vertraging

• We zien ook andere bewegingen, gebiedsgerichte aanpak, waarbij dit wél gebeurt. Dan is het belangrijk om één aannemer aan te stellen die beide trajecten coördineert. Ook belangrijk om één aanspreekpunt bij de gemeente te hebben

• In de praktijk blijkt echter dat de organisatiestructuur binnen gemeente niet goed aansluit op praktijk van de uitvoering (diverse mensen verantwoordelijk voor warmte, elektra, riool, water)

• Goed vooruit plannen blijkt lastig

• Bewoners zijn blij als de straat maar één keer open moet

 

Hoe doen andere landen in Europa het? 

• Denemarken: alle woningen hebben een kelder, gaten boren naar afleverset in kelder is daar standaard. 

 

Andere ideeën:

• Wanneer geen mogelijkheid warmtenet: collectieve leiding voor laagbouw

• Doorlussen via de kruipruimte (sommige woningen hebben kruipruimte in trapgat)

• Bij nieuwbouw zoals in Didam is het sneller schakelen en zijn er minder hobbels.

• Gaan we samen verder optrekken om deze concepten verder te ontwikkelen? ABSOLUUT. Elkaar opzoeken en vooral: doen.

• Organiseer een bezoek ter plaatse, bij een project.

Op 11 januari 2023 vindt de volgende kennissessie over het onderwerp ‘de laatste meter’ plaats. Dan gaan we uitgebreid in op de mogelijkheden die er zijn voor hoogbouw. 

 

Meer informatie:
Bekijk de wrap-up van de kennissessie.

 

De volgende deelnemers leverden een actieve bijdrage aan de kennissessie: 

Gijs Bisterbosch – Qirion

Gijs Bergsma – Vattenfall

Martijn Matijssen – Vattenfall

Berno Kastlijns – Nijkamp

Maurice Verhulst – Weijers Waalwijk

Myrthe van Voskuijlen – Amsterdam Engineering

David Scholten – Stadsverwarming Purmerend

Bert Hamminga – Heijmans

Arjan Baltus – HVC

Coert Daane – Ennatuurlijk

Jan Pouw – Eneco