Stapsgewijs van goed geïsoleerde woningen met beschermd stadsgezicht naar een middentemperatuurwarmtenet: dat is waar de energiecoöperatie Nieuwe Energie Oranjewijk (NEO) in Leeuwarden zich de komende jaren voor inzet. Begin maart is deze wijk aangewezen als een van 14 nieuwe aardgasvrije wijken, in de derde ronde van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW). Het warmtenet moet gevoed worden met thermische energie uit de Leeuwarder gracht, gecombineerd met warmtekoudeopslag.

In de derde ronde van het PAW is vooral ingezet op toekenningen van projecten van bestaande bewonerscollectieven. En er is tevens veel aandacht voor het borgen van de betaalbaarheid. Dat is in de Leeuwarder Oranjewijk geen overbodige luxe, want in deze wijk, net ten zuiden van de binnenstad gelegen, staan veel woningen die zijn gebouwd in de periode 1900-1920. De energielabels G, F en E zijn hier in de meerderheid. De wijk is bekend vanwege het grote aandeel monumentale panden en als beschermd stadsgezicht.

In de aanvraag van NEO voor PAW-subsidie – de eerste twee aanvragen werden overigens afgewezen –  ligt dan ook de nadruk op het allereerst isoleren van de woningen. Daar is het nodige werk aan vooraf gegaan, want al in 2018 is er samen met bewoners een Routekaart Oranjewijk Energieneutraal opgesteld. Daaruit blijkt niet alleen dat de bewoners graag aan de slag willen, maar ook zijn er veel ideeën gegenereerd voor duurzame oplossingen. In de aanvraag is één daarvan terug te vinden, want daarin wordt ingezet op een warmtenet met als bron aquathermie met een wko. 

Nieuwe Kanaal
“De warmte van het oppervlaktewater van het Nieuwe Kanaal wordt gedurende de zomer geoogst en opgeslagen in de bodem voor hergebruik in de winter”, aldus NEO in de PAW-aanvraag. “Hiervoor bestaat in de wijk het meeste draagvlak. Er is een alternatief: indien de geothermiebron, waarvoor in Leeuwarden momenteel een proefboring gaande is, voldoende capaciteit biedt, kunnen een aantal wijken hierop aangesloten worden. Het tracé komt vlak langs de Oranjewijk te liggen. Fall back scenario is de all-electric optie samen met noodzakelijke netverzwaring.”

Voor een efficiënte overstap van aardgas op een warmtenet zal de doorlooptijd vele malen korter zijn dan de tijd die nodig is om het overgrote deel van de woningen in de Oranjewijk te isoleren, verwachten de initiatiefnemers. “Daarom is gekozen voor de stapsgewijze aanpak. Voor het overtuigen van eigenaar-bewoners en verhuurders en het gefaseerd isoleren en aansluiten op natuurlijke momenten, wordt de periode van 2022 tot 2030 volledig benut.”

Tussenstap
Woningen die verbeterd zijn tot minstens de isolatiestandaard, zijn geschikt voor middentemperatuurverwarming (50-70 gr. C) en daarmee voor het toekomstige warmtenet. In de periode tot 2030 worden eigenaren in de Oranjewijk gestimuleerd een hybride warmtepomp te laten installeren. Ook hier helpt de projectorganisatie: technische installaties kunnen in een huurmodel beschikbaar gemaakt worden, tegen een maandelijkse vergoeding die gelijk is aan de gerealiseerde besparing.

2028
Naar verwachting wordt het jaar 2028 belangrijk voor de Oranjewijk. “Waterbedrijf Vitens wil rond die tijd het drinkwaternet vernieuwen; een ideale koppelkans. Dit kan het startjaar zijn voor de aanleg van een distributienet voor warmte, om al in 2030 de eerste woningen aan te kunnen sluiten. Dan kan ook de WKO aangelegd worden. Koppeling naar wenselijke netverzwaring door Liander ligt dan voor de hand”, aldus NEO in haar PAW-aanvraag.