Achtduizend woningen op Strandeiland – een nieuwe woonwijk in Amsterdam – krijgen verwarming en koeling van een warmte- en koudenet waarvan één van de bronnen het water van het IJmeer is. De gemeente Amsterdam en Eneco hebben hiervoor een overeenkomst getekend. 

Een opgespoten zandvlakte, meer is er momenteel nog niet te zien van Strandeiland, die in het verlengde ligt van de wijk IJburg. Volgens planning staan de eerste woningen er eind 2025. De eerste fase – de westkant van het eiland – bestaat uit ongeveer 5000 woningen. Op 1 september hebben de gemeente Amsterdam en Eneco een overeenkomst getekend voor wat volgens de gemeente het grootste warmte- en koudenet van Nederland wordt. Eneco gaat het ontwikkelen en 30 jaar warmte en koude leveren. 

De basisgedachte van het warmte- en koudenet is duidelijk: Eneco gaat lokale bronnen, waaronder het IJmeer gebruiken om thermische energie uit te winnen. “En specifiek een stukje van het IJ dat in het eiland zelf is ingebed is – een binnenwater”, zegt Trude Buitenhuis, citymanager bij Eneco voor de Metropoolregio Amsterdam. Het Oog is een groot binnenwater, gesitueerd bovenop de historische oergeul van het IJ. Het binnenwater verbindt de twee eilanden die samen Strandeiland vormen. 

Op het eiland komen decentrale warmtepompcentrales die de warmte die rondgaat in de backbone verhogen naar de juiste temperatuur voor ruimteverwarming. Aan deze centrales zijn ook meerdere wko’s gekoppeld. “De tracés van de backbone en de ruimtelijke inpassing van de centrales, dat is nog puzzelen. Vanuit de gedachte: wat is slim om te doen qua ruimtegebruik en duurzaamheid van het gehele systeem en voor de bewoners van Strandeiland?”

Afleverset
Eneco beoogt innovaties toe te passen in de nieuwe woonwijk. Zoals lagetemperatuur-afleversets. “Die zijn in ontwikkeling. Daarmee kan je de temperatuur boosten voor warm tapwater. In Nederland is dit op dit moment nog ingewikkeld vanwege de legionellawetgeving en moet je daarom met 65 graden de woning in, of met andere systemen de temperatuur ‘boosten’ na de meterkast. Dat heeft nadelen voor de duurzaamheid van je systeem of voor de duurzaamheid van je woning. We trekken daarvoor momenteel met verschillende marktpartijen op. Vanuit deze samenwerking hopen wij binnenkort een eerste pilot te mogen starten, waarin we onderzoeken of we een geschikte manier kunnen vinden waarbij we legionella kunnen voorkomen. Wanneer we zo’n methode vinden en er een wettelijke goedkeuring voor ontvangen, dan zou je een dergelijke afleverset in veel lage temperatuur-netten willen toepassen.” 

Complexiteit
Het feit dat Strandeiland nu nog een zandvlakte is waar allemaal nieuwbouw komt die minimaal voldoet aan BENG, neemt niet weg dat er een bepaalde complexiteit in het project zit voor Eneco, legt Buitenhuis uit. “De woningen en gebouwen zijn allemaal nieuw, dus we kunnen de warmtevraag vrij goed inschatten. De complexiteit is dat we niet precies weten hoe de kavels worden volgebouwd. Daar zijn plannen voor – vanuit de gemeente is er een kader. Maar wat er exact wanneer komt, is beperkt te sturen. Dat is een onzekerheid in het ontwerpen van dit warmtenet.”

Het streven van de gemeente Amsterdam is om eind 2025/begin 2026 de eerste woningen op te leveren. “Dat maakt dat we enerzijds nu het ontwerp nog uitdenken, maar tegelijkertijd al bepaalde eerste stappen moeten nemen om mee te gaan in de aanleg van de infrastructuur. Zo moeten we binnenkort een besluit nemen over de eerste leidingen en de eerste technische ruimte. Dat is qua timing spannend.”