In de regio Heerlen zorgt een lage temperatuur warmtenet voor verwarming en comfortkoeling in woningen en bedrijfsgebouwen. Het slimme net van duurzaam energiebedrijf Mijnwater B.V. trekt inmiddels internationale belangstelling. Wat kunnen we leren uit Limburg?

De vijfde generatie District Heating and Cooling (DHC) grids. Zo noemt Louis Hiddes, directeur van Mijnwater B.V., het nieuwe concept van zijn energiebedrijf ook wel. “De technologie van Mijnwater is zo doorontwikkeld dat er een enorm potentieel ligt voor de warmtetransitie in Nederland.”

Het warmtenet in Heerlen en omgeving was in 2005 een van de eerste lage temperatuur warmtenetten voor woningen en bedrijfsgebouwen in Nederland. Het net gebruikte toen warm water uit ondergelopen mijngangen als bron: op 700 meter diepte verwarmde de aarde het grondwater tot ongeveer 30°C, dat vervolgens via het warmtenet naar afnemers werd vervoerd. Het hoger gelegen water in de mijnplateaus was bruikbaar om woningen en gebouwen te koelen.

Potentieel voor miljoenen woningen
Inmiddels fungeren de mijngangen niet meer als bronnen maar als buffers. Het warmtenet is voorzien van verschillende warmtebronnen en opereert als slim uitwisselingssysteem tussen vraag en aanbod van warmte en koude. “Als je goed oplet, is er zoveel warmte en koude beschikbaar in de gebouwde omgeving – daar kan je iets mee doen”, zegt Hiddes. Mijnwater B.V. benut bijvoorbeeld de restwarmte van datacenters en uit de voedingsmiddelenindustrie. “Je kunt warmte en koude direct inzetten, maar ook opslaan om later te gebruiken, afhankelijk van de vraag.”

Volgens een recent onderzoek van CE Delft en IF Technology zou de aanpak van Mijnwater in heel Nederland toegepast kunnen worden, eventueel in combinatie met lage temperatuur aardwarmte. Hiddes: “In totaal zouden 2 tot 3,6 miljoen Nederlandse woningen met de zogenoemde vraaggestuurde lage temperatuur warmtenetten verwarmd kunnen worden. Met Mijnwater B.V. willen we in de periode tot 2040 in de regio Parkstad Limburg 110.000 woningen aansluiten.”

Vraag en aanbod afstemmen
Mijnwater B.V. ontwikkelt momenteel 65 projecten. Op dit moment bestrijkt het warmte- en koudenet zo’n 200.000 m2 in de regio Heerken en maken 350 klanten er gebruik van. Naast diverse kantoorgebouwen gaat het ook om scholen, een kinderdagverblijf, supermarkten en een hotel. In verschillende wijken zijn huizen en appartementen aangesloten.

“Alle afnemers ontvangen lage temperatuur warmte op 30°C en hoge temperatuur koude op 16°C. We transporteren de warmte via schoon leidingwater naar een energiecentrale met warmtepompen, om ervoor te zorgen dat klanten op gebouw- en woningniveau de juiste temperatuur voor verwarming en warm kraanwater krijgen”, vertelt Hiddes. Elke woning beschikt over een boilervat voor 200 liter warm water en een eigen warmtepomp. “Op die manier kunnen we de warmtevraag slim afstemmen op het aanbod. Het datacenter van APG draait bijvoorbeeld 24 uur per dag. De restwarmte die daarbij vrijkomt, kunnen we opslaan in buffers en boilers zodat die beschikbaar is als er een actieve vraag is.”

Een goed pakket voor bewoners
De bewoners die gebruik maken van warmte en koude van Mijnwater B.V. zijn overwegend enthousiast. De CO2-uitstoot van hun warmtevoorziening ligt gemiddeld 75 procent lager dan bij gasgestookte cv-ketels. Over de effectiviteit van de comfortkoeling komen nog wel eens vragen, zegt Hiddes. “Onze koude kan de binnentemperatuur op 24 tot 25°C brengen. Maar dat werkt natuurlijk niet als het buiten 30°C is en de ramen open staan.” Daarnaast is de overstap naar koken op inductie soms lastig voor bewoners die gewend zijn aan gas.

De prijzen voor stadsverwarming en -koude zijn een blijvend aandachtspunt voor Mijnwater B.V. “Door een integrale aanpak willen wij zorgen dat klanten 30 procent minder kosten hebben voor warmte ten opzichte van het gemiddelde energieverbruik. Samen met woningcorporaties ontwikkelen we een goed pakket om woningen met eenvoudige isolatiemaatregelen geschikt te maken voor lage temperatuur warmte.” Tot nu toe zijn vooral nieuwbouwwijken aangesloten op het warmtenet van Mijnwater. Maar de techniek is ook beschikbaar voor bestaande bouw, zowel in de huur- als koopsector.

Landelijke en internationale aandacht
Het smart thermal grid van Mijnwater B.V. staat inmiddels internationaal in de belangstelling. Er is een samenwerking met zestig Europese steden en partijen die interesse hebben in het slimme uitwisselingssysteem voor warmte en koude. Daarnaast ontvangt Mijnwater B.V. Europese subsidies voor onderzoek en investeringen in de doorontwikkeling van het systeem. Hiddes: “We verkennen bijvoorbeeld de mogelijkheden om warmte en koude terug te winnen uit allerlei bedrijfsactiviteiten en industriële processen, naast die van datacenters en supermarkten. Met onze Europese partners wisselen wij kennis en ervaring uit om de techniek hiervoor door te ontwikkelen en te realiseren.”

Ook binnen Nederland deelt Mijnwater B.V. kennis en ervaring. “De warmtetransitie is een enorme opgave. Laten we daar met z’n allen goed over nadenken. Als we slimme netten zoals in Parkstad Limburg kunnen opschalen, kunnen we energielasten voor bewoners beheersbaar maken en de werkgelegenheid in de regio vergroten – en uiteindelijk natuurlijk ook bijdragen aan een beter klimaat.”

Op de foto:
Louis Hiddes en in Hoensbroek wordt een ondergrondse energiecentrale voor de uitwisseling van warmte en koude geplaatst (gemaakt door Pascal Moors van Nose for Photography). Daar worden onder meer zwembad Otterveurdt, VDL IJzergieterij en BMV Hoensbroek aangesloten op het warmtenet. Het project is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van Interreg NWE HeatNet.