De Haagse wijk Binckhorst wordt getransformeerd van bedrijventerrein naar hoogwaardig woonwerkgebied. In de nieuwe wijk wordt een warmte- en koudenet aangelegd dat gebruik maakt van een wko en aquathermie als bronnen. Voor de ontwikkeling, bouw en exploitatie van dit net tekende Trekvliet Energie B.V., een joint venture van Heijmans en Essent. Koude wordt een steeds logischere toevoeging in dit soort ontwikkelingen en kan worden geleverd, omdat gewerkt wordt met een vijfdegeneratiewarmtenet waarin warmte en koude onderling uitgewisseld en opgeslagen worden.

“Een bedrijventerrein wordt in de komende vijftien jaar getransformeerd tot een hoogwaardig woonwerkgebied van 110.000 vierkante meter en 5.000 tot 7.500 woningen.” Met deze woorden legt Stijn Verplak van Essent uit wat de plannen zijn voor de wijk Binckhorst in Den Haag. Na een Europese aanbesteding van de gemeente Den Haag kreeg de combinatie Heijmans-Essent de opdracht voor de warmte- en koudevoorziening voor Binckhorst. Daarin staat dat de combinatie het exclusieve recht heeft om voor eigen rekening en risico het warmte- en koudenet te ontwerpen, realiseren en exploiteren.

Samenwerking
De ambitie is om alle gebouwen die de komende 15 jaar tussen het Trekvlietplein en de Maanweg gebouwd worden, aan te sluiten op het warmte- en koudenet dat Essent en Heijmans gaan aanleggen. De samenwerking met Heijmans is heel logisch, zegt zijn collega Minke de Goes: “We hebben hetzelfde doel als Heijmans in de warmtetransitie en daarom hebben we hier besloten samen te werken. Beide brengen we onze expertise over warmtenetten en – exploitatie in, ieder vanuit een ander perspectief: Heijmans met een zwaartepunt in de projectbeheersing en -realisatie en wij vanuit onze rol als energieleverancier.”

Aquathermie
In de wijk wordt niet alleen warmte maar dus ook koude geleverd, zegt Verplak. “Dit concept wordt wel vaker toegepast, maar dan vooral op universiteitscampussen. Het is eigenlijk een groot grondwaterdistributienet met daar een wko aan gekoppeld. Met deze zeer lagetemperatuurwarmte ga je naar de gebouwen en daar waardeer je het op tot ruimteverwarming en warm tapwater. In de zomer kun je de gebouwen koelen door koud water naar de gebouwen te sturen.” Naast bodemenergie zet Heijmans-Essent ook aquathermie in. Uit oppervlaktewater van de Trekvliet (Thermische Energie uit Oppervlaktewater) en uit drinkwater (Thermische Energie uit Drinkwater) wordt warmte onttrokken. Het is een van de eerste projecten in Nederland waarbij op deze schaal TED wordt toegepast. De warmte- en koudevoorziening van deze wijk wordt zo energiezuinig, robuust en betaalbaar.

ectogrid^TM
De wijk wordt volgens het innovatie ectogrid^TM-principe uitgevoerd, vergelijkbaar met een vijfdegeneratiewarmtenet. Dit is ontworpen door het moederbedrijf van Essent, E.ON, en optimaliseert energiestromen. Verplak: “Het is een passief netwerk en staat dus niet onder druk. De afleverset pompt warm of koud water door de woning, afhankelijk van de vraag.” Goes legt uit waarom dit innovatieve concept goed past bij deze wijk. “Dit net kan modulair opgebouwd worden. Dat maakt het heel geschikt voor dit soort ontwikkelingen, omdat er gefaseerd gebouwd gaat worden. Het is bovendien een erg duurzaam concept waarmee je warmte en koude kunt uitwisselen.”

Aanbesteding
Goes legt uit waarom koude naast warmte steeds vaker gevraagd wordt. “De vraag naar koude wordt steeds groter vanwege klimaatverandering en het was hier ook onderdeel van de aanbesteding.” Want gemeenten hebben eisen als het gaat om de keuze voor energievoorziening, legt Verplak uit. “Hogetemperatuurwarmte willen gemeenten reserveren voor bestaande wijken. Voor deze wijk viel een traditionele vorm van stadsverwarming daarom af, omdat het niet past in het gemeentelijke beleid.” Het concept dat wordt toegepast in Binckhorst is dan ook vooral, maar niet exclusief geschikt voor nieuwbouw, zegt Goes. “Voor dit soort nieuwbouwprojecten is veel vraag naar energieconcepten waar lagetemperatuurwarmte en koude gecombineerd kunnen worden. Die markt groeit snel. De modulaire opbouw van het ectogrid^TM zorgt er bovendien voor dat je snel kunt beginnen en dat je het ook makkelijk kunt uitbreiden. Als het net er eenmaal ligt, kunnen eventueel ook bestaande woningen en gebouwen in het gebied worden aangesloten.”

Geen theoretische techniek
In ectogrid^TM kan met lage aantallen woningen worden begonnen om later uit te breiden, legt De Goes uit. “Hoe meer gebouwen hoe beter natuurlijk, maar je kunt wel beginnen met een wijk van minder dan 500 woningen. Maar het systeem gaat beter werken als je het uitbreidt.” Het vollooprisico is lager dan bij traditionele warmtenetten, bevestigt Verplak. “Voor een traditioneel warmtenet heb je duizenden aansluitingen nodig om te kunnen starten. Hier heb je het eerder over honderden aansluitingen om mee te beginnen.” ectogrid^TM is bovendien geen theoretische techniek, benadrukt Goes. “We hebben dit soort projecten al vanaf 2018 operationeel in andere landen. We hebben er dus veel ervaring mee en het heeft zich al bewezen in de praktijk.”

Ontwerp- en exploitatiefase
De overeenkomst voor het warmte- en koudenet in Den Haag werd op 21 september 2023 ondertekend en kent twee fasen, de ontwikkel- en de exploitatiefase. In 2023 zijn Essent en Heijmans begonnen met het ontwerp en daarna bouwen de twee partijen het warmte- en koudenet. In 2026 wordt het eerste gebouw aangesloten en begint de energielevering en de laatste gebouwen zullen in 2038 aansluiten. Heijmans-Essent levert de warmte en koude voor 30 jaar. Dit levert in het begin 500.000 euro omzet op en loopt op naar 6.000.000 euro in 2038.