WarmteStad, het warmtenet voor de stad Groningen, wordt eind dit jaar op het grootste zonthermiepark van Nederland aangesloten. De 24.000 zonnecollectoren op het vroegere baggerdepot in Dorkwerd wekken jaarlijks 25 GWh op, goed voor bijna de helft van de warmtebehoefte voor ruim 2500 woningen en bedrijven. “Combinaties van bronnen worden cruciaal: we zullen steeds meer integraal naar de energietransitie moeten kijken”, stelt Bas Bolomey van Novar. 

Novar is sinds begin dit jaar de nieuwe bedrijfsnaam voor het vroegere Solarfields, vanaf 2014 eerst en vooral actief in de installatie van zon-PV (zonnevelden). De naamsverandering hangt nauw samen met het sterk gewijzigde energielandschap: meer multifunctionaliteit, diversiteit van bronnen en toenemende aandacht voor de omgeving en omwonenden. Bas Bolomey, afkomstig van warmte- en koudeleverancier Eteck, leidt er sinds juni 2023 de (nog) kleine business unit warmte. 

De ontwikkeling van een zonneveld op Dorkwerd vergde maar liefst zeven jaar terwijl een zonneveld, fotovoltaïsch of zonthermisch, binnen twee jaar operationeel kan zijn. Waarom duurde het zo lang?
“In eerste instantie was de 22 hectare op het baggerdepot bedoeld voor zon-PV. Gaandeweg kwam de focus meer op zonthermisch te liggen. WarmteStad wilde aanvankelijk geothermische bronnen laten slaan maar   kwam daar later op terug. De lange looptijd is bovendien terug te voeren op de schaal van dit project, de technische voorbereiding, de selectie van leveranciers en de afstemming met andere bronnen: de twee datacenters op het Zerniketerrein van de RuG (Rijksuniversiteit Groningen).”

Hoe ziet de configuratie van het zonthermiepark er nu uit?
“In overleg met de omwonenden hebben we een projectplan gemaakt: twaalf hectare voor de zonthermische installatie, tien hectare voor een groenpark waar Novar €150.000,- aan bijdraagt. Met de beschikbare oppervlakte konden we redelijk rekenen hoeveel zonuren dat jaarlijks zou gaan opleveren. Vervolgens hebben we daar een partij uitgezocht die de meest efficiënte vacuümbuizen kon leveren. Daarnaast plaatsen we een bovengrondse warmtebuffer van twintig meter hoog die 6000 kuub water opslaat voor de verdeling van vraag en aanbod over de dag. WarmteStad besluit op basis van het volume en de temperatuur wanneer ze de klep open zetten om de warmte naar hun warmtenet te transporteren. Vanaf dat moment is de warmte eigendom van WarmteStad. Volgend voorjaar, na drie maanden opstarten, testen en optimaliseren, is het park volledig operationeel.”

Welke uitdagingen heeft Novar bij de realisatie en uitvoer gehad?
“We hebben het terrein eerst moeten prepareren, leidingen ingegraven en die daarna weer afgedicht. Een extra uitdaging was de meetapparatuur van de RuG (het oude baggerdepot ligt tussen Dorkwerd en Groningen, aan de rand van het Zernikecomplex). Hun metingen mochten niet worden verstoord. Daarom hebben we de funderingen niet zoals gewoonlijk geheid maar met draaipalen in de bodem vastgeschroefd. Dat scheelt bovendien in het betongebruik. Ook mocht er geen grond van het terrein af: aan verontreinigde grond zijn strenge eisen verbonden.”

Nu zegt men wel eens dat zonthermische energie op zonloze dagen en/of in de winter geen warmte oplevert…
“Vacuümbuizen hebben een veel hogere opbrengst dan zonnecollectoren. Ook tijdens korte, zonloze dagen, zelfs in de winter, leveren ze nog vijf procent van de gevraagde thermische energie op terwijl opbrengsten van zeventig procent in de zomer realistisch zijn. Met zonthermische parken kunnen we een groot deel van de energievraag invullen. Van netcongestie hebben we geen last. Alleen de pompen in de machinekamer, voor de buffer en afvoer naar WarmteStad, nemen wat elektriciteit; zware kabels zijn niet getrokken. Combinaties van warmte en stroom worden cruciaal: we zullen steeds meer integraal naar de energietransitie moeten kijken.”

Wat betekent dat voor een projectontwikkelaar als Novar?
“Novar loopt voor in de ontwikkeling van zonthermisch in Nederland. Van de 130 mensen die we momenteel in dienst hebben, werkt slechts een klein deel in het team warmte. Later zal die balans anders worden en zullen we onderling steeds meer samenwerken om lokaal te kijken naar geschikte locaties voor duurzame energiesystemen. Eén energiebron voor warmtenetten volstaat tegenwoordig niet langer, zeker door het gewijzigde energielandschap en maatschappelijke ontwikkelingen. Denk maar eens aan de afstemming van het zonthermische park met het WKO systeem en de datacenters. Zonthermie en restwarmte vullen elkaar mooi aan. Ook zijn we bezig met aansturing van batterijopslag en een 5MW elektrolyser voor groene waterstof.”

In 2019 bestonden er bezwaren tegen het park door de omwonenden, zowel in Dorkwerd als vanuit de Groningse nieuwbouwwijk Reitdiep. Hoe is Novar daarmee omgegaan?
“Wij hechten sterk aan transparantie, zijn met de omwonenden in gesprek gegaan en hebben diverse ecologen ingeschakeld voor het groenpark. Het terrein maakt deel uit van de Stedelijke Ecologische Structuur Groningen en is aangewezen als ecologisch kerngebied groen. Bij het opstellen van het inrichtingsplan hebben we hiermee nadrukkelijk rekening gehouden. We gaan bijvoorbeeld een aantal gewenste biotopen terugbrengen zoals bloemrijk grasland en een bos/struweel partij. Ook wordt er een poel en een sloot gegraven met een goed ontwikkelde water- en oevervegetatie. Daarnaast hebben we, in overleg met de plaatselijke imkervereniging, een bloemenrijk grasmengsel ingezaaid die goed gedijd in halfschaduwrijke omstandigheden. Andere mogelijkheden onderzoeken we nog. Al met al is het nu al een mooi plan waar we als Novar trots op zijn.”

Alle warmteprojecten en initiatieven op één plek
Bekijk alle warmteprojecten in Nederland in de Warmteprojectentool van Stichting Warmtenetwerk. Hier vindt u in één overzicht alle informatie, data, bronnen en initiatiefnemers bij elkaar. Wij houden de ontwikkelingen zoals die van het zonthermiepark Dorkwerd en het warmtenet in Groningen in de gaten.