Warmtenetten zijn een goed alternatief voor gasgestookte cv-ketels, stelt Natuur & Milieu in een nieuw position paper. Maar de duurzaamheid is wel een aandachtspunt. In de Warmtewijzer beschrijft de natuur- en milieu-organisatie vier uitgangspunten voor duurzamere warmtenetten.

Het is de bedoeling dat de gebouwde omgeving in Nederland in 2030 aardgasvrij en klimaatneutraal is. De uitbreiding van warmtenetten is een goede oplossing, schrijft Natuur & Milieu in een nieuw position paper. Stadsverwarming is voor consumenten makkelijk, veilig en betrouwbaar. Er is geen cv-ketel meer in huis nodig en de Warmtewet beschermt consumenten tegen te hoge prijzen en garandeert de beschikbaarheid van de warmtelevering. De CO2-uitstoot van stadsverwarming is bovendien lager dan bij gasgestookte cv-ketels.

Zo’n anderhalf miljoen woningen zouden volgens Natuur & Milieu de komende jaren van stadswarmte kunnen worden voorzien. Op dit moment zijn er 400.000 woningen met een aansluiting op een warmtenet, blijkt uit de inventarisatie van de natuur- en milieu-organisatie.

Vier uitdagingen bij groei
Bij de uitbreiding van warmtenetten spelen vier uitdagingen, aldus Natuur & Milieu. Er is allereerst draagvlak onder bewoners nodig. Dat betekent dat duurzaamheid, flexibiliteit, transparantie en tarieven goed geregeld moeten worden. Bovendien zouden bewoners goed geïnformeerd moeten worden over de voordelen van warmtenetten. Daarnaast is het belangrijk dat gemeenten en woningcorporaties zekerheid geven over de vraag naar stadsverwarming. Alleen op die manier zullen marktpartijen investeren in nieuwe netten. Verder pleit Natuur & Milieu voor betere wetgeving, bijvoorbeeld op het vlak van duurzame warmtebronnen. Duurzaamheid is volgens Natuur & Milieu de grootste uitdaging bij de groei van warmtenetten. De inzet van restwarmte uit gas- en kolencentrales is volgens de organisatie niet duurzaam.

Warmtewijzer voor duurzame netten
Het position paper ‘Geef warmte de leiding’ introduceert een Warmtewijzer die vier principes voor duurzame warmtenetten onderscheidt. Kort gezegd gaat het om de efficiëntie van de warmteproductie en -distributie, de beschikbaarheid van duurzame hoofdbronnen en van duurzame bronnen die op piekmomenten kunnen worden ingezet, en de flexibiliteit van het net om bronnen van verschillende aanbieders toe te laten. Zonnewarmte, aardwarmte, aquathermie, warmtepompen op groene stroom en restwarmte uit duurzame bedrijven gelden bij Natuur & Milieu als duurzame hoofdbronnen. Bij duurzame piekbronnen wordt gedacht aan onder meer groene waterstof en verantwoorde biomassa.

Open netten als succesfactor
Natuur & Milieu beschouwt netten met meerdere bronnen als een belangrijke succesfactor voor de groei van duurzame stadsverwarming. Leveranciers en gebruikers worden dan minder afhankelijk van één bepaalde bron en duurzame bronnen krijgen meer ruimte. Daarnaast zou de beschikbaarheid van meerdere bronnen van verschillende leveranciers voor meer keuzevrijheid voor consumenten kunnen. “Deze keuzevrijheid doet het draagvlak voor warmtenetten toenemen en zal dus een stimulans zijn voor de warmtetransitie”, schreef Wilma Berends, Programmaleider Energie Gebouwde Omgeving, eerder al in een blog.

Herziening Warmtewet
Natuur & Milieu is inmiddels nauw betrokken bij de herziening van de Warmtewet, die het ministerie van Economische Zaken nu voorbereidt. De organisatie pleit ervoor dat de Warmtewet 2.0 duurzaamheidseisen voor warmtenetten vastlegt. Het gaat dan bijvoorbeeld om normen die de inzet van biomassa reguleren, verspilling van restwarmte tegengaan en de uitbreiding van duurzame bronnen stimuleren. Daarnaast wil Natuur & Milieu dat er een heffing komt op het lozen van restwarmte door bedrijven, dat warmtenetten worden gevoed met minimaal twee bronnen, en dat voor ieder warmtenet een verduurzamingsplan wordt opgesteld. Bovendien zouden energiebedrijven moeten worden verplicht om over elk van hun warmtenetten een warmte-etiket te publiceren, dat de duurzame prestaties inzichtelijk maakt. Daarnaast is Natuur & Milieu voorstander van loskoppeling van de warmtetarieven van de gasprijzen.

Zekerheid over vraag en aanbod
Ondanks de kanttekeningen die Natuur & Milieu plaatst bij de duurzaamheid van de huidige warmtenetten, juicht de organisatie de groei van stadsverwarming toe. Daarvoor is – naast verduurzaming – nog wel werk aan de winkel, aldus Berends. “De groei komt alleen op gang als er voldoende zekerheid is over vraag en aanbod. De vraag komt van bewoners in een wijk die van het gas gaat. De plannen van de gemeenten om wijken van het gas af te halen zijn hiervoor cruciaal. Deze plannen zijn er nog weinig, maar dat gaat hopelijk veranderen.”

Op de foto: Wilma Berends van Natuur & Milieu tijdens jaarbijeenkomst van Stichting Warmtenetwerk op 12 juni 2019. Voor de presentaties en het verslag klik hier.