Het vijftigjarige Amsterdam Zuidoost richt het vizier nadrukkelijk op een duurzame toekomst. Het stadsdeel huisvest al duurzame koplopers zoals de Johan Cruijff ArenA en RAI Amsterdam. Nieuwe aansluitingen op het warmtenet vervullen een sleutelrol in de verdere verduurzaming.

“Het Amsterdamse gasnet is redelijk oud en op sommige plekken aan vervanging toe. Dat betekent dat dit het moment is om over alternatieven na te gaan denken”, vertelt Edwin van den Brink, stadsdeelregisseur Amsterdam Zuidoost bij de gemeente Amsterdam.

Stadswarmte speelt volgens Van den Brink een belangrijke rol in de duurzame toekomst van Zuidoost. “Doordat Amsterdam al vele jaren gebruikmaakt van het warmtenet, is het een bekend systeem. De alternatieven die er zijn, zoals aardwarmte, zijn nog wat onbekend, ook qua investeringskosten. Bovendien geldt het warmtenet als duurzaam én betrouwbaar.”

Ambities, renovaties en nieuwbouw
De aandacht voor stadswarmte neemt toe, signaleert Van den Brink. “Dat heeft enerzijds te maken met de duurzaamheidsambities die Nederland heeft, anderzijds gaan steeds meer bedrijven en woningcorporaties aan de slag met renovatie van hun vastgoed en vindt er meer nieuwbouw plaats.”

Bas Uriot, accountmanager bij Nuon voor de regio Diemen en Amsterdam, vult aan: “Waar we vroeger vooral nieuwbouw aansloten, komt daar nu veel bestaande bouw bij. Bestaande bouw heeft een hogetemperatuur warmtevoorziening nodig en ons warmtenet in Amsterdam Zuidoost voorziet daarin.”

Woningcorporatie Rochdale heeft in Amsterdam Zuidoost enkele duizenden sociale huurwoningen aangesloten op stadswarmte. Deels gebeurde dit al in de jaren negentig, maar andere flats zijn juist pas recentelijk aangesloten. Stadsverwarming speelt een belangrijke rol in de ambitie van de woningcorporatie om tot een CO2-neutrale woningvoorraad in 2050 te komen, vertelt Eric Nagengast, manager vastgoed bij Rochdale. “We denken goed na over de toekomst en geven ook duidelijk aan bij Nuon dat we de verduurzaming van het warmtenet belangrijk vinden.”

Geen statisch warmtenet
Volgens Uriot vinden veel bedrijven het aantrekkelijk dat de duurzaamheid van het warmtenet niet statisch is, maar zich voortdurend ontwikkelt. “Als je eenmaal stadswarmte hebt, lift je als het ware gratis mee op de verduurzaming ervan.” Zo is Nuon druk bezig met de inzet van restwarmte van datacenters van Equinix aan de Zuidas. “De verwachting is dat we hier vanaf 2020 gebruik van kunnen maken in Amsterdam Zuidoost.”

Een andere duurzame ontwikkeling vindt plaats bij de elektriciteitscentrale in Diemen, waar het voornemen is een biomassacentrale te bouwen. De inzet van biomassa levert een bijdrage aan verduurzaming van het Amsterdamse warmtenet. Nuon is bovendien betrokken bij onderzoeken om het warmtenet op termijn te voorzien van bronnen zoals geothermie en waterstof.

Tijdig en slim nadenken
Als stadsdeelregisseur leidt Van den Brink alle werkzaamheden die komen kijken bij het aansluiten van bedrijven en woningen op stadswarmte in goede banen. Ten opzichte van nieuwbouw is het proces bij bestaande bouw een stuk complexer. “Het vraagt nogal wat van de openbare ruimte en van de bewoners. Straten worden soms tientallen meters opengebroken en je komt ook in gevoelige gebieden, zoals een winkelcentrum.” 

Volgens Van den Brink is het vooral belangrijk om tijdig en slim na te denken over het aanleggen van de leidingen en over de capaciteit ervan. “We moeten nu al nadenken over wat we de komende vijf jaar in de grond gaan stoppen, zodat we daar tussen nu en dertig jaar gebruik van kunnen maken. Amsterdam Zuidoost bouwt in de periode tussen nu en 2040 30.000 nieuwe woningen die meegaan in de verduurzaming. Daarvoor is het niet alleen belangrijk om inzicht te hebben in waar we in 2025 of 2040 woningen willen gaan bouwen, maar ook om intensief samen te werken met andere netwerkbeheerders, bijvoorbeeld voor het riool.”

Niet alleen met het warmtenet, maar ook op andere terreinen neemt Amsterdam Zuidoost stappen met duurzame innovatie. De gemeente stimuleert elektrisch rijden en heeft milieuzones ingesteld. Daarnaast wordt bekeken hoe regenwater kan worden hergebruikt. In het gebied zijn middenbermen bijvoorbeeld voorzien van vetplanten die in aarde staan met een speciale gel. De gel slaat vocht op en laat tijdens droge perioden het water weer langzaam los. Het zijn voorbeelden die laten zien dat het vijftigjarige Amsterdam Zuidoost volop meedoet aan de ambitie van de gemeente om in 2050 energieneutraal te zijn.