De invoering van de nieuwe Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw) wordt uitgesteld naar 2023. Dat blijkt uit het introductiedossier voor de nieuw aangetreden ministers en staatssecretarissen van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Het uitstel heeft te maken met het niet bereiken van overeenstemming met lokale overheden met betrekking tot relevante keuzes in het wetsvoorstel. Dit betekent dat de beoogde inwerkingtreding in 2022 niet zal plaatsvinden en de marktordening voorlopig blijft zoals die nu is.

 

Uit het dossier blijkt dat volgens de betrokken ambtenaren de voortgang voor het wetstraject niet voorspoedig verloopt. Dit wordt veroorzaakt door het ontbreken van steun vanuit gemeenten voor het wetsvoorstel. Zij spelen een belangrijke rol in dit dossier aangezien ze een regierol hebben bij het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Het doel van de nieuwe wet is om de groei en verduurzaming van collectieve warmtesystemen in de gebouwde omgeving te faciliteren door een heldere rolverdeling, transparante tarieven, verscherpte eisen voor leveringszekerheid en het zekerstellen van verduurzaming.

 

De warmtetransitie: een gezamenlijk belang
We staan met z’n allen voor een enorme opgave en een grote uitdaging om de warmtetransitie vlot te trekken. In het nieuwe kabinet is er zelfs een nieuwe ministerpost voor Klimaat en Energie, waarmee het belang van de klimaatdoelstellingen en de transitie nogmaals wordt onderstreept. In het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet lezen we o.a. dat op wijkniveau, waar dat kosteneffectief kan, ingezet wordt op de realisatie van duurzame warmtenetten.

 

De kracht van het collectief
Voor de energietransitie en de versnelling daarvan zet Stichting Warmtenetwerk zich al jaren in voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving vanuit ‘de kracht van het collectief’. Collectieve warmtesystemen zijn een groot stuk van de puzzel waarmee gemeenten, woningcorporaties, bedrijven en bewoners de gebouwde omgeving kunnen verduurzamen. Het feit, dat de nieuwe Wet collectieve warmtevoorziening nu (opnieuw) vertraagd is, is volgens Stichting Warmtenetwerk geen positieve ontwikkeling voor de warmtetransitie, laat staan het versnellen daarvan.

 

Sneller invoeren van de Wcw zou positiever zijn voor warmtetransitie
“Een mogelijk gevolg van de vertraging van de invoering van de nieuwe Wet collectieve warmtevoorziening is dat investeringsbeslissingen in warmteproductie en distributie zullen worden uitgesteld. Gemeenten, bedrijven, maar ook lokale initiatieven zoals warmtecoöperaties die de mogelijkheden van collectieve warmte verkennen, zouden in afwachting van de uiteindelijke invulling van de wet beslissingen in het kader van de duurzame warmtevoorziening voor zich uit kunnen gaan schuiven”, aldus Ernst Japikse, voorzitter van Stichting Warmtenetwerk. “Wij begrijpen bij Stichting Warmtenetwerk dat het uitermate belangrijk is de zaken voor nu en de toekomst goed te regelen in de Wcw, maar de invoering van de nieuwe wet duurt ons inziens onnodig lang. Het gevaar is, dat door de onzekerheid over de inhoud van de nieuwe wet in de toekomst, beslissers NU zouden kunnen worden gedwongen keuzes te gaan maken ‘om collectieve systemen heen’. Voor de langere termijn betekent dit een vertraging in de uiteindelijke transitie en mogelijk extra kosten in de toekomst; voor de warmtetransitie zou het beter zijn om met meer prioriteit de Wcw definitief vast te stellen en eerder in te voeren.”

 

Politieke heroverweging
In het introductiedossier staat dat vanwege de politieke heroverweging het wetsvoorstel waarschijnlijk pas in februari van 2023 ingediend kan worden. In 2021 werden intensieve pogingen ondernomen om gemeenten over de streep te trekken met betrekking tot de fundamentele keuzes die ten grondslag liggen aan het wetsvoorstel. Het is nog niet gelukt om de lokale overheden te overtuigen dat deze zaken in het wetsvoorstel goed geregeld zijn. Daarom werd besloten het kabinet een nieuwe politieke heroverweging te laten doen. Hiervoor zullen de warmtedialogen belangrijke input geven. Deze zijn gestart in december en worden in de eerste maanden van 2022 afgerond.

 

Heldere verdeling
Het huidige wetsvoorstel staat een heldere verdeling van verantwoordelijkheden voor. De gemeente kan op basis van de wijkaanpak bepalen waar en wanneer collectieve warmtesystemen worden aangelegd. De gemeente selecteert vervolgens een warmtebedrijf. Dat kan een publiek, privaat of publiekprivaat warmtebedrijf zijn. Het warmtebedrijf is dan integraal verantwoordelijk voor de betaalbaarheid, betrouwbaarheid en leveringszekerheid van dit systeem. De ACM houdt toezicht op het warmtebedrijf en kan ingrijpen als het mis dreigt te gaan. Maar deze marktordening blijft leiden tot discussie. Vandaar dat besloten is tot een politieke heroverweging.

 

Mogelijkheden beperkt
Veel gemeenten willen de mogelijkheid hebben om te kiezen voor een publiek, privaat of publiekprivaat warmtebedrijf in hun gemeente. Zij vinden dat de mogelijkheden hiervoor in het huidige wetsvoorstel te beperkt zijn. Een dergelijke aanpassing zou de kern van het wetsvoorstel aantasten en is volgens de Landsadvocaat in strijd met het Europees recht. In deze discussie spelen ook de publieke netwerkbedrijven een rol. Deze zien een rol voor zich als netbeheerders van de warmtenetten, maar dat is weer in strijd met de integrale verantwoordelijkheid over de hele keten van warmtelevering zoals warmtebedrijven die nastreven.

 

Transparante kosten
Hoog op de agenda staat ook het vraagstuk betaalbaarheid van warmtenetten. De voorgestelde tariefregulering maakt meer transparantie in de kosten van collectieve warmtesystemen mogelijk waardoor het makkelijker wordt om te sturen op efficiëntie en kostenreductie. Daarnaast wordt helder wat verduurzaming kost. Dit kan samen met andere kosten, zoals de prijzen voor elektra, gas en isolatie leiden tot lokale verschillen in de tarieven. Daarom wordt momenteel bekeken welke aanvullende financiële instrumenten nodig zijn om de warmtetransitie vlot te trekken. Ook gemeenten hebben meer geld nodig om de in de nieuwe wet toebedeelde taken uit te kunnen voeren en kennis en capaciteiten uit te breiden.

 

De regels die worden vastgelegd in de Wcw zullen voor een belangrijk deel de warmtetransitie gaan bepalen. Er spelen diverse en vraagstukken. Alle aspecten zullen zorgvuldig gewogen en uitgewerkt moeten worden om tot een betrouwbare, duurzame en betaalbare warmtevoorziening te komen waar Nederland nog lang op voort kan bouwen.

 

Leestips

In de afgelopen tijd heeft Stichting Warmtenetwerk meerdere artikelen over dit onderwerp gepubliceerd:

 

Warmtewet 2 vertraagd

Kroniek Warmte: lessen over Warmtewet

Nog veel onduidelijkheid over nieuwe Warmtewet

Verschillende standpunten Warmtewet 2

Ledenblog: Warmtewet 2, bent u al voorbereid?

Warmtewet 2 zet de markt op slot?

Warmtewet 2.0 nader uiteengezet