De ondergrond in Nederland wordt steeds voller, omdat steeds meer functies ondergronds worden ingepast. Dat maakt dat de gewenste groei van warmtenetten, met hun benodigde ondergrondse ruimte, in het geding komt. Hierdoor wordt het voor de warmtebranche in Nederland een grote uitdaging om de warmteleidingen aan te leggen om de nationale duurzaamheidsdoelen te behalen.

Marcel Bosman, Teamleider engineering bij A. Hak Noord Oost BV, deed een zeer waardevol afstudeeronderzoek naar  Technische oplossingen voor de aanleg van warmteleidingen binnen een optimale ordening van de ondergrond. Dit deed hij tijdens zijn studie Master of Pipeline Technology. Tijdens het onderzoek werd hij begeleid en ondersteund door Felix Behrends en Rob de Vries van de Programmaraad Techniek van Stichting Warmtenetwerk.  

Presentatie onderzoek op 10 mei a.s.
Tijdens het ochtendprogramma van het Warmtenetwerk Jaarcongres van 10 mei a.s. zal Marcel zijn thesisonderzoek toelichten en de uitkomsten ervan presenteren. Na afloop van de presentatie is er gelegenheid voor het stellen van vragen aan Marcel.

Mis het niet en meld u aan voor het Warmtenetwerk Jaarcongres via dit inschrijfformulier.

Inleiding 
De situering van warmteleidingen in de openbare ruimte is afhankelijk van een aantal variabelen. Voor de hand liggend is de variabele ‘locatie’ (bijvoorbeeld onder een weg, ligging ten opzichte van andere ondergrondse infrastructuur, et cetera). Een tweede variabele is het profiel van vrije ruimte. De configuratie van de warmteleiding is een derde variabele. Ook de aanlegmethodiek kan gezien worden als een variabele. Als laatste variabele kan de voorkeur van de warmtebranche genoemd worden. Een technische oplossing kan mogelijk zijn, maar wellicht voor de warmtebranche niet wenselijk (vanwege onderhoud en beheer bijvoorbeeld). De vijf variabelen zijn onderzocht door middel van literatuurstudie, interviews en een enquête tijdens de Kennissessie Twinleidingen van Stichting Warmtenetwerk, op 10 november 2022.

Het blijkt dat warmteleidingen op diverse locaties binnen en buiten het ondergrondse profiel geplaatst kunnen worden, waarbij de plaatselijke situatie erg bepaalt of er een goede oplossing kan worden gevonden om bij te dragen aan een optimale ondergrondse ordening. Winst is te behalen door een betere afstemming met andere nutspartijen en het daarmee voorkomen van onnodig grote onderlinge afstanden tussen de disciplines. Hoewel de daadwerkelijk benodigde ondergrondse ruimte voor de warmteleidingen niet goed te verkleinen is, uitgaande van de minimale onderlinge afstanden volgens de NEN 3650, is er voor de breedte van het ondergrondse profiel winst te behalen door bijvoorbeeld het gebruik van duo leidingen. Meer winst is te behalen door het optimaliseren van de diameter die als gevolg van bepaalde ontwikkelingen soms overgedimensioneerd is. Met betrekking tot de aanlegmethodiek kunnen wellicht in de toekomst nieuwe boortechnieken soelaas bieden voor het sleufloos aanbrengen van warmteleidingen die bereikbaar blijven voor het maken van aansluitingen.

Diverse technische mogelijkheden
Er zijn dus diverse technische mogelijkheden om de ruimte benodigd voor warmtenetten te verkleinen, waarbij voor de warmtebranche flexibiliteit bij aanleg en bereikbaarheid tijdens de exploitatiefase gewenst is. In nieuwbouwprojecten is het gewenst leidingen zoveel mogelijk inpandig aan te leggen. Bij projecten binnen de bestaande bouw met veel ondergrondse infra is het toepassen van duo leidingen niet aan te raden, toepassing van twee separate leidingen staal-pur-pe of flexibele rvs-leidingen als het aantal aansluitingen beperkt is, is passend. Hierbij dient te worden opgemerkt dat technische oplossingen die naar voren kwamen tijdens de uitvoering van de enquête niet zijn beoordeeld op voorkeur vanuit de branche.

Afstemming met andere nutspartijen belangrijk
De ligging van warmteleidingen tussen de klassieke nutsstrook onder het trottoir en de riolering midden in de weg heeft nog steeds de voorkeur. Indien hiervoor geen ruimte is zouden duo leidingen of verticale aanleg een optie kunnen zijn mits er niet veel aansluitingen nodig zijn. Zoals al genoemd zijn zulke technische oplossingen situatie afhankelijk. Om per situatie de mogelijkheden goed in beeld te krijgen zou het opstellen van een stroomschema een goed hulpmiddel zijn. De geïnventariseerde technische obstakels zijn voor een deel goed op te lossen door bijvoorbeeld het gebruik van ander lasgereedschap, meer voorraad bij de leverancier in het geval van duo leidingen of meer onderzoek naar onderlinge beïnvloeding. Andere technische obstakels zijn moeilijker weg te nemen. Het kwalificeren van de technische obstakels zou een goed hulpmiddel zijn bij het beoordelen van een technische oplossing op haalbaarheid. Uit het onderzoek komt naar voren dat er nog winst is te behalen in de afstemming met andere nutspartijen en dan met name in de te hanteren minimale afstanden tussen de disciplines. Meer onderzoek naar onderlinge beïnvloeding zou een goed hulpmiddel zijn voor het bepalen van deze onderlinge afstanden.

Een aanbeveling aan Stichting Warmtenetwerk (die de warmtebranche advies geeft aan de NEN-commissie die de NEN7171 onder handen neemt) is om dergelijke onderzoeken te ondersteunen en de uitkomsten te delen binnen de branche. Verder wordt aanbevolen aan de Stichting om het belang van een goed bereikbare warmteleiding aan te geven bij de commissie.

Waar vindt u het onderzoeksrapport? 
Een preview van het onderzoeksrapport Technische oplossingen voor de aanleg van warmteleidingen binnen een optimale ordening van de ondergrond is hier te downloaden. Wilt u het volledige onderzoeksrapport ontvangen? Neem dan contact op met het secretariaat van Stichting Warmtenetwerk via e-mailadres secretariaat@warmtenetwerk.nl. Het volledige rapport wordt alleen aan deelnemers van Stichting Warmtenetwerk verstrekt.