Nederland telt ongeveer 100 actieve lokale warmte-initiatieven. Dat blijkt uit de Lokale Energie Monitor (LEM) van klimaatstichting HIER die 30 maart gepubliceerd is. Deze initiatieven bevinden zich in verschillende ontwikkelingsfases.

Lokale warmte-initiatieven bestaan uit bewoners die zich in collectief verband organiseren en zich bemoeien met de warmtetransitie in hun buurt, wijk, gemeente of regio. De meesten hiervan bevinden zich nog in een onderzoekende fase benadrukt Gijs Termeer, directeur van klimaatstichting HIER. “Er komen steeds meer warmte-initiatieven, maar deze bevinden zich nog bijna allemaal in een vroeg stadium. In totaal zijn er nu ongeveer honderd actieve projecten.”

Transitievisies Warmte
De actieve warmte-initiatieven gaan aan de slag met concrete warmteprojecten en onderzoeken of er mogelijkheden zijn voor een collectieve warmtevoorziening. In 2021 stelden de gemeenten hun Transitievisies Warmte op waarbij vaak ook de lokale warmte-initiatieven betrokken werden. Van de bij HIER bekende warmte-initiatieven zijn er 24 de onderzoeksfase voorbij. Ze werken aan het technisch ontwerp van een collectieve warmtevoorziening. Twee van deze initiatieven zijn al bezig met de aanbesteding voor het aanleggen van het warmtenet en in nog eens vier gemeenten zijn ze al begonnen met de aanleg: Drimmelen, Vlieland, Nagele (Noordoostpolder) en Muiderberg (Gooise Meren).

Technieken
Aquathermie is populair onder de lokale warmte-initiatieven. In de meeste plannen is warmte uit oppervlakte- of afvalwater de belangrijkste bron voor het warmtenet. Daarnaast is er enthousiasme over zonthermie bij verschillende initiatieven, waaronder Haarlem, Vlieland, Noordoostpolder/ Nagele, ’s-Hertogenbosch, Het Hogeland/ Bedum en Arnhem. Daarnaast doen vier initiatieven onderzoek naar diepe geothermie. Het verst daarmee is het project in de Haagse wijk Ypenburg in samenwerking Eneco. Ook in Bolsward loopt een onderzoek naar geothermie in samenwerking met Stogef. Andere technieken die door de initiatiefnemers genoemd worden zijn waterstof-, bio-, of groengas en collectieve aanbesteding van individuele warmtepompen.

Niet meer actief
In totaal telde HIER 150 warmte-initiatieven, maar 50 hiervan zijn niet meer actief. Veel van deze initiatieven zijn al in de beginfase gestrand, bijvoorbeeld omdat uit een haalbaarheidsonderzoek bleek dat het plan niet financieel haalbaar was. In Uitgeest heeft de lokale energiecoöperatie Duurzaam Uitgeest EnergieCoöperatie (DUEC) bijvoorbeeld meegewerkt aan het haalbaarheidsonderzoek naar een collectief warmtenet. De uitkomst was dat een warmtenet op aquathermie technisch wel te realiseren is, maar financieel niet aantrekkelijker is dan een alternatief met individuele warmtepompen.

Volwaardige partner
Breder kijkend neemt het aantal leden van energiecoöperaties nog altijd toe, blijkt ook uit de Lokale Energie Monitor. In 2021 kwamen er weer 39 nieuwe energiecoöperaties bij waarmee de teller op een totaal van 676 komt. Het aantal leden energiecoöperaties steeg van 51.000 in 2016 tot bijna 112.000 eind 2021. Volgens Termeer zijn de energiecoöperaties onmisbaar in de energietransitie. “Energiecoöperaties worden steeds meer een volwaardige partner in de energietransitie, dat hebben ze wel bewezen de afgelopen tien jaar. Ze zijn volwassen geworden en actief op de volle breedte: van deelmobiliteit tot energiearmoede, opwek en warmtetransitie. Met de groei in het aantal leden zien we dat er een steeds breder publiek betrokken raakt.”

Meer informatie:

Download de Lokale Energie Monitor op de website van HIER Opgewekt.